Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
JoannaStożek
Zhukiemwędrowcagdybłądziśródlasu.
Ktowie,czylitoniezłejwróżbygoniec?[I,w.308–311]
ChociażzawartośćznaczeniowawypowiedziKseniniejestprzedmiotemrefleksji
otoczenia,pełniąoneistotnefunkcjewświecieprzedstawionymZamkukaniow-
skiego–współtworzątajemnicząatmosferęutworuorazwspółgrajązrozwijającą
sięakcją15.Wbrewtradycyjnymujęciomszalonychbohaterów,słowaKseninie
przynoszążadnejinformacjiosamejbohaterceiprzyczynachjejirracjonalnego
zachowania.Dopierowkontekściepieśnilirnikawypowiedziomawianejpostaci
potwierdzająistnieniebliskiejrelacjizatamanemkozackim.FizjonomiaKseni
równieżzdradzajejszaleństwo:
Postaćszkieleta,dzikośćmawspojrzeniu;
Łachmanówstrzępywisząnaodzieniu[II,w.289–290]
Bocerauniejodśmiertelnejbledsza;
Jakmyślrozpaczy,taksięzjawia,znika;
Dziwnajejżywość,jakradośćpuszczyka;
Głos,jakpsawycie,kiedytrupyzwietrza[II,w.312–315].
Kseniajestbohaterką,którałączywsobiesprzeczności–wjejzachowaniu
widocznajestżywiołowośćigwałtowność,ajednocześniepowierzchownośćtej
postacibudziskojarzeniazwyglądemosobyzmarłej.
Opisującpostaćkobiety,należyzwrócićuwagęnajejrelacjezotoczeniem.
JejpojawieniesięnadbrzegiemDnieprujestdlamieszkańcówKaniowarówno-
znacznezezłąwróżbą.GdziekolwiekzjawiasięKsenia,zawszewzbudzawśród
ludzigrozę,strachorazzakłopotanie.MłodzieżzgromadzonanadDniepremna
jejwidokprzerywabeztroskązabawę,adrużynaKozakównawetpozniknięciu
kobietywciążodczuwaniepokójizmieszanie:
NiechBógustrzeżeodniejatamana!
Przebąkiwaładrużynazmieszana,
Zmieszanajeszcze,choćznikłostraszydło[I,w.317–319].
JakzauważaKowalczykowa,granicaflmiędzyogółem,społeczeństwemajednost-
kamiwyizolowanymi,szaleńcamijestostra”16.Takdziejesięrównieżwprzypadku
Kseni–otoczenieizolujesięodniej,ludziemodląsięiczyniąznakkrzyża,by
odegnaćszalonąkobietę.Żadenzbohaterównieodpowiadanajejwezwania,co
więcej,niktniezastanawiasięnadpowodaminiezwykłegozachowaniaKseni.
Jedynąosobą,któraprzekraczagranicę,októrejpiszeKowalczykowa,jestNebaba.
AtamannajpierwbierzeudziałwnocnymspotkaniuKsenizsiłamidemonicznymi,
15
Kowalczykowazaznacza,żewliteraturzeromantyzmunietylkoobjawyisamfaktszaleństwa
bohaterówsąistotne,aleizawartośćznaczeniowaichsłów.A.Kowalczykowa,Romantyczniszaleń-
cy…,s.21.TworzącwizerunekOrliki–kolejnejszalonejpostaciZamkukaniowskiego-Goszczyński
zrezygnowałztradycyjnegosposobuukazywaniategotypubohaterów,bowiemżonarządcynie
wypowiadażadnegosłowaanipodczasdokonywaniamężobójstwa,anibezpośredniopotymwy-
darzeniu.
16
Tamże,s.194.
