Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
JoannaStożek
–wświecieprzedstawionymZamkukaniowskiegoistniejetajemniczyzwiązek
międzyirracjonalnymisiłamiprzyrodyorazdusząludzką4,aludinaturastano-
wiąjedność5.PrzykłademtegomożebyćspotkanieNebabyzOrlikąpodwieżą,
któremaswójodpowiednikwświecienatury–jednocześnietoczysiębowiem
rozmowarozkochanychpuszczykówstanowiącazapowiedźnachodzących
wydarzeń6.Ponadtowartozauważyć,żenarratorwielokrotnieprzedstawiastany
psychicznebohaterówzapomocąokreśleńzaczerpniętychzeświatanatury.Po
ślubiezrządcąnasercuOrlikiflosiadłamgła”,bladośćjejtwarzyjestfljakchmur
odbiciezmokregodnastoku”7.Kiedyukochananieprzychodzinaumówionespo-
tkanie,myśliNebabysątakponure,fljakbymuwduszyosiadłachmura”8.Zkolei
gwałtownośćprzejawiającasięwzachowaniuKsenipowoduje,żebohaterka
niejednokrotnieporównywanajestdodzikichzwierząt9.Nieulegawątpliwości,
iżwutworzeGoszczyńskiegoszczególnyzwiązekzeświatemnaturydotyczy
postacikobiecych,nacowskazujemiędzyinnymiznacząceimięOrliki(pochodzi
odorła)orazto,żeKseniaczęstoukazywanajestwtowarzystwiezwierząt,przede
wszystkimkruka–ptakasymbolizującegozłąwróżbęiśmierć10.
Powiązanieczłowiekazprzyrodąmożnadostrzectakżewpostępowaniupo-
staciZamkukaniowskiego.Goszczyńskiukazujebohaterówzdolnychdopopełnienia
zbrodni,aleniedajejednoznacznejodpowiedzinaodwiecznepytanie:undema-
lum?-skądzło?Zjednejstronynamiętnościiżądzewpisanesąwsamoistnienie
człowieka,zdrugiej–wedługwyobraźniukraińskiegoludutowłaśniezeświata
naturypłynązbrodniczeimpulsy.NagłazmianazachowaniaOrliki,wedługrelacji
narratora,możebyćwynikiemoddziaływanianabohaterkęzłegowichru:
Iobcymrzutemciskasiędościany
Uoknaprzecie.Nadstawiłaucha:
Nibyjejwietrzyk,coprzezszybędmucha,
Niósłodprzyjaźnisłowapociechmiłe;
Powoliwidaćwporuszeniachsiłę,
Promyknadzieiwspojrzeniaświatełku
Tęczaradościmgliłasięzjejczoła.
Źleznagłązmianą[…][II,w.458–465].
4
Tamże,s.9.
5
M.Janion,KozacyiGórale[w:]tejże,Gorączkaromantyczna,Warszawa1975,s.335.
6
KrukowskadostrzegaanalogięmiędzysiłaminaturywZamkukaniowskimaantycznąprzepowied-
nią.Zob.H.Krukowska,Wietrzna,jesiennazawyłanoczdala[w:]tejże,Nocromantyczna.Mickiewicz,
Malczewski,Goszczyński.Interpretacje,Gdańsk2001,s.77.Istotnie,przyrodawpowieściGoszczyńskie-
gozdajesięzapowiadaćtragicznezakończenielosubohaterów,rozwójzdarzeńłączysięznarastają-
cąciemnościąorazdominującąrolążywiołuwiatru.
7
8
II,w.415–419.
Zob.I,w.395–405;II,w.412–466.
9
Tozestawienienabieradodatkowegoznaczeniaprzyuwzględnieniufaktu,żetylkonaturaodpo-
wiadanawezwaniekobiety,nacowskazująsłowa:flHo-hop,Nebabo!Opętanejsłowa!/Awgłębi
lasuodhuknęłasowa;/Iwilkjejwyciemnapowrótodwoła./Żezrozumiana,jakbyztegorada”.
Zob.III,w.763–772.
10
Kruk[w:]W.Kopaliński,Słowniksymboli,Warszawa1990,s.172.
