Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
M.Kosiorek.Pedagogikaautorytarna...
–potrzecie–systemuterrorupolicyjnego,częstopragmatyczniegene-
rującego–jakpokazałodoświadczeniehistoryczne–funkcjewymiaru
sprawiedliwości,organówścigania,organówkontrolnych7.
Powyższądefinicjęmożnabywdużymuproszczeniusprowadzićdo
dwóchzasadniczychpunktów:
–totalitarnaideologia;
–totalitarnapartiawspieranaprzezdziałaniapolicji,monopolistycznie
kontrolującamasowąkomunikację,gospodarkęiwszelkąbrońwra-
machpaństwa.
ZdaniemC.J.Friedricha,totalitarnaideologiacharakteryzujesię:
wszechobecnością,wszechprzenikliwością(równoważnakulturze),przy-
musowością,radykalnością(całkowiteodrzucenieobecnegostanurzeczy)
iprojekcjąpożądanegostanu.Zkoleimonopartięcechuje:monopolistycz-
ność,masowość,wodzostwo,hierarchicznośćioligarchiczność.
Podobnepoglądydotyczącesposobudefiniowaniaipojmowaniazjawi-
skatotalitaryzmureprezentujeJeaneKirkpatrick,wedługktórejwreżimie
totalitarnymrządzącykontrolująipoddająodpowiednimregulacjomtakie
obszary,jak:społeczeństwo,gospodarka,kultura,jednostka.Totalitaryzm
toreżim,który:
–jestzdolnyiprzygotowanydotego,abystosunkiekonomiczne,socjal-
neireligijnewdrażaćzapomocąśrodkówprzymusu;
–zacierawszelkieróżnicepomiędzypaństwemaspołeczeństwem,eli-
minującwtensposóblukiprawne,któreumożliwiałybyrozwójwol-
ności8.
JednymzkrytykówpowyższychkoncepcjibyłLeonardSchapiro.Zarzuca
onFriedrichowinadmiernewyeksponowanieznaczeniaideologii,pomi-
nięcierolicharyzmatycznegoprzywódcyiniewystarczającepodkreślenie
skutkówterroru.Samwymienianastępującefilarytotalitaryzmu:monopol
arbitralnejwładzypartiinieograniczonejprzezprawo,prymatkłamstwa
wformieideologii,konsekwentnetłumieniesprzeciwuorazkontrolęin-
formacji9.
7M.S.Witczak,Sposobydefiniowaniatotalitaryzmu.Podobieństwairóżnice[w:]To-
talitaryzm.Wybraneproblemy...,dz.cyt.,s.51.
8Tamże,s.55–56.
9L.Schapiro,Epilog:kilkarefleksjioLeninie,StalinieiRosji[w:]G.Urban,Stalin
istalinizm.RozmowyGeorge’aUrbana,Polonia,Londyn1987,s.358–371.
