Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI.Ideowo-filozoficzne,społeczno-kulturoweipsychologicznezałożenia...
17
InnądefinicjęreżimutotalitarnegoopracowałJuanLinz.Twierdzion,
żesystempolitycznyjesttotalitarnywtedy,gdyrównocześniewystępują
następująceelementy:
1)monistyczne,aniemonopolistycznecentrumwładzy,coznaczy,że
pluralizminstytucjonalnybądźgrupowywywodziswątożsamość
zcentrumwładzyorazjestprzezniąkształtowany.Kreowaniepolity-
kiniestanowirezultatudynamicznegorozwojuspołeczeństwa;
2)jedynaautonomicznaideologia,bardziejlubmniejrozwiniętaintelek-
tualnie,zktórąidentyfikująsięrządzącapartia,liderielity.Stanowi
onabazępolitycznąorazźródłomanipulacjiumożliwiającelegitymi-
zowaniewszelkichdziałań;
3)udziałobywateliwaktywnychmobilizacjachikolektywnymrozwią-
zywaniuproblemówspołecznychjeststymulowany,wymaganyoraz
nagradzanyprzezmonopolistycznąpartięiwielemonopolistycznych
grupdrugiegorzędu;pasywneposłuszeństwo,apatia,cofnięciesiędo
rolipodmiotuuważanesązaniepożądaneprzezichwładców10.
TrzonemdefinicjiLinzajesttezaoistnieniumonistycznegocentrum
władzy.Oznaczato,żewsystemietotalitarnymnośnikiemwładzyjestelita
rządząca,któramonopolizujeją,niebędącodpowiedzialnaprzedspołe-
czeństwem.Pluralizmwspołeczeństwietotalitarnym,októrymmówiau-
tor,niejestpluralizmemspołecznym,leczfunkcjonującymtylkowewnątrz
rządzącejgrupy.NapodstawietejtezyLinzstworzyłteorięomonistycz-
nym,anie–jaktwierdziwielu–monolitycznym,charakterzewładzywre-
żimietotalitarnym.
HannahArendtwKorzeniachtotalitaryzmuwyróżniłaczteryelementy
konstytutywnetotalitaryzmu:
1)istnieniebezkształtnychmasspołecznychnieobejmowanychprzez
porządekklasowy;
2)aktywnośćpartiinowegotypu;
3)nowatorskaformaideologii;
4)nowatorskaformaterroru11.
10M.S.Witczak,Sposobydefiniowania...,dz.cyt.,s.54.
11H.Arendt,Korzenietotalitaryzmu,przeł.M.Szawiel,D.Grinberg,NiezależnaOfi-
cynaWydawnicza,Warszawa1993,s.18.
