Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
PedagogikagreckaodProtagorasadoPosejdoniosa
niewolnikazajmującegosięnastałeodprowadzaniemdzieciswegowłaściciela
doszkoły(najdawniejszeznaneużycieuHerodota,wodniesieniudoSikinnosa,
niewolnikaTemistoklesaipedagogajegosynów6).Terminpaidagōgospochodzi
bezsprzecznieodsłówpais([dziecko’,[chłopiec’,[potomek’–wtychznaczeniach
jużuHomera7)iagō([prowadzić’,takżeuHomera8),zatempaidagōgoswliteral-
nymznaczeniuto[prowadzącychłopców’.
Znacznieważniejszaodhipotezetymologicznych(nakorzyśćW.Böhma
przemawiawyjątkowarzadkośćispecyfczneznaczenieterminupaidagōgikē,
natomiastterminpaideiabyłwoświeceniowychNiemczechdobrzeznany)jest
nowożytnakonotacjaterminu[pedagogika’.Wniemieckimuzusiejęzykowym
słowoPädagogikoznaczałozarówno[naukęowychowaniu’(Wissenschaftder
Erziehung),jaki[sztukęwychowywania’(Erziehungskunst),taspecyfkałączenia
jednympojęciemteoriiipraktykiutrzymujesięwNiemczechdodziś.W.Böhm
uważatęokolicznośćniezaprzejawniedbalstwajęzykowego,leczuzasadnione
postępowanie,wynikającem.in.ztego,żepedagogikapojmowanajako[myślenie
owychowaniu’(DenkenüberErziehung)sięgadalekowgłąbhistorii,aterminPä-
dagogiklepiejoddajetozjawisko,niżnowoczesnefrancuskiewyrażeniesciences
del’education([naukiowychowaniu’),którenieuwzględniaaspektuhistoryczne-
go9.TrafnajestuwagaJürgenaOelkersa,żepedagogikawswejformiejęzykowej
ikonceptualnej(jakoformamyślenia)niemożedystansowaćsięodswejwłasnej
historiisięgającejczasówantycznych10.
Podkreślićnależy,żewniniejszejmonografiużywamterminu[pedagogika’
jedyniewowymznaczeniu[myśleniaowychowaniu’lub[refleksjinadwycho-
waniem’(Erziehungsrefexion)11,czyliwznaczeniupedagogikijakoteorii,wod-
niesieniudofenomenu,którywtradycjieuropejskiejpojawiłsięporazpierwszy
wantycznejHelladzie.Wświecieantycznymnieposzukujęanalogonupedagogiki
jakodyscyplinynaukowejiuniwersyteckiejwnowożytnymznaczeniu(byłbyto
ewidentnyanachronizm),bozupełnieinnybyłwówczassposóbikontekstpojmo-
waniaiuprawianiabadańnaukowych12.
2.Współcześnieprzezpojęciewychowaniasensulargorozumiesięzarówno
przekazywanietechnikiumiejętności,wychowaniemoralneiwychowaniecharakte-
ru,jakikształcenieintelektualne.Pojęciewychowaniaodpojęciasocjalizacjiodróżnia
6Hdt.VIII75.
7Hom.Il.II289,I20.Terminpaiswznaczeniu[dziecko’zostałwokresieklasycznymwyparty
przezsłowoteknon,oddającestosunekpokrewieństwa,zwłaszczadzieckazmatką.P.Chantraine,
Dictionnareétymologiquedelalanguegrecque.Histoiredesmots,Paris2009,s.818.
8Hom.Il.XXIII512(oprowadzeniuwziętejwniewolękobiety).
9W.Böhm,Pädagogik…,s.750–751.
10J.Oelkers,Erziehung…,s.303.
11Ibidem.
12OuprawianiuiorganizacjibadańnaukowychuGrekówvideCh.Lüth,Studium.Griechen-
land,[w:]J.Christes,R.Klein,Ch.Lüth(Hrsg.),HandbuchderErziehungundBildunginder
Antike,Darmstadt2006,ss.125–135;T.Dorandi,Organizationandstructureofthephilosophical
schools,[w:]K.Algra,J.Barnes,J.Mansfeld,M.Schofield(eds.),TheCambridgehistoryof
Hellenisticphilosophy,Cambridge2005,ss.55–62.
