Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
myśleniapedagogicznego(pedagogik)itypówdziałaniaedukacyjnego(pedagogii).Pragniemydaćprzez
toczytelnikowi,studentowi,nauczycielowi,pedagogowimożliwośćpozyskaniawiedzyorientującejgo
wewspółczesnejpedagogiceistworzyćokazjędosamodzielnegowyboruiakceptacjijednejlubkilku
ztychpropozycjijakowzorówwłasnegoprofesjonalizmuedukacyjnego.Uzupełniliśmytęczęśćocie-
szącesięnajwiększąpopularnościąiefektywnościądydaktycznąkoncepcjekształceniamontessoriań-
skiego(MałgorzataMiksza),inspirowaneplanemdaltońskimpodejściedokształceniakonstruktywi-
stycznego(BogusławŚliwerski),aktualnynaświeciestanbadańnaukowychnatematkulturyszkoły
(InettaNowosad)orazagresjiiprzemocywszkołach(JanuszSurzykiewicz).
PrzezcaływiekXXwpedagogiceświatowejipolskiejprzetoczyłsięspórmiędzyzwolennikamina-
uczaniaiwychowaniajakoprzekazugotowejwiedzyijejinterpretacjiorazurabianiadzieciwedług
stałychwzorówmoralnych,pracowniczychiobywatelskichznauczycielemiprogramemwcentrum
uwagi,czylididaskalocentryzmu,azwolennikamiswobodnegorozwojudzieciwedługichindywidual-
nychpredyspozycji,zainteresowańipotrzebpoddyskretnąopiekąitroskądorosłegoopiekunaiwzróż-
nicowanychformachorganizacyjnych,zdzieckiemwcentrumuwagi,czylipajdocentryzmu.
Didaskalocentryzm(szkołatradycyjna,herbartyzm,obiektywizm,esencjalizm,socjologizm)reprezen-
towałprzezszkołęinauczycieliinteresyistniejącejwładzyiutwierdzającejjąijejkulturęwiedzy.
Prowadziłdopedagogizmu–traktowaniapedagogikiipraktykiedukacyjnejjakonarzędziodtwarzania
iutrwalaniaistniejącegoładuifunkcjonalnejadaptacjikażdejjednostkidoprzeznaczonegojejmiejsca.
Pajdocentryzm(Unowewychowanie”,indywidualizm,psychologizm,antypedagogika)redukowałrolę
pedagogikiiinstytucjiedukacyjnychdopielęgnowaniawarunkówsamorozwoju.PrzezcałyteżwiekXX
poszukiwanoUtrzeciejdrogi”:wspieraniarozwojuipełnimożliwościkażdegodzieckazposzanowa-
niemjegoindywidualności,alezarazemdaniaszansykażdemudokorzystaniazdóbrkulturynarodo-
wejiuniwersalnej,kompetencjidosamodzielnego,krytycznegowyborupośródwieluofertsposobów
ijakościżycia,zdolnościdosamodzielnejkomunikacjizinnymiwbliskiejiszerokiejsferzekontaktów,
ekspresjiidziałaniaharmonijniegodzącegointeresywłasneztworzeniemświataprzyjaznego,Uzabliź-
nionego”.TąUtrzeciądrogą”okazałsięjużprzedIIwojnąświatowąprogresywizm,awspółcześniekon-
struktywizm.
Wtymduchu,wtymnurciemożebyćumieszczonyzawartywtympodręcznikuwykładzasadime-
todnauczaniawklasieszkolnejnapisanyprzezBogusławęDorotęGołębniakizaproszonychprzeznią
autorów.Kształcenietakpojmowanedążydouczynieniapartnerówprocesówedukacyjnychichpod-
miotamiiautorami,azarazemzachęcadostawaniasięprzeznichświadomymiiaktywnymirekon-
struktoramiichświataspołecznego,światazarównowięzibezpośrednich,jakiodpowiedzialności
obywatelskichwtrzechwymiarach:lokalnym,narodowymiglobalnym.
Wopozycjidomaksymalizmuipedagogizmupedagogikitradycyjnej,didaskalocentrycznej,azara-
zemwopozycjidonegatywizmuiredukcjonizmupedagogikiUnowegowychowania”,pajdocentrycznej,
konstruktywizmmożnaokreślićjakopedagogikęminimalnejinterwencji,wsparciaiprzewodzenia.
WielkipedagogprofesorKazimierzSośnickiwPodstawachwychowaniapaństwowego(1933)napisał:
UJeżelichceszwychowywać,towychowujjaknajmniej!”,alezarazemzalecałkształtowanieićwiczenie
samodzielnegokrytycznegomyślenia.WtymteżduchujestzalecenieErikaH.Ericksona,znanegopsy-
chologa.Trawestującjedenasteprzykazaniemiłościbliźniego,zalecałonwychowawcominauczycie-
lom:UJeżelikochasz[wychowanka],topozwól,byprzerósłonciebie!”.
DziękitekstomZbyszkaMelosikaigronajegowspółpracownikówwychylamysiępozanaszkraj
imożemypozyskaćniecowiedzyoedukacjiipedagogicezagranicą,oproblemachtampodejmowa-
nychikwestiachpraktycznychróżnierozwiązywanych.Dziśjużnieżyjemywkrajuodgraniczonymod
innychnarodówikultur.Przeciwnie,światstałsięotwartyiwspólny,przyzachowaniuodmienności
różnychspołeczeństwikultur.Dlategomusimycorazwięcejwiedziećoinnych,bliższychidalszych
sąsiadach.Iznówjesttotylkowybórobszarówiproblemów,aniekompletnaonichwiedza.Wszakto
początekdostrzeżeniaibadaniawielonurtowościpedagogikiwspółczesnej.
Podręcznikmożebyćczytanynieliniowo,jakpowieść,alezgodniezwybranąprzezczytelnika
kolejnością.Możnateżpotraktowaćkażdylubwybranyrozdziałjakoodrębnedzieło,któredotyczy
innegoproblemu.Zależałonamnatym,abydziękinowejedycjimożnabyłopotraktowaćlekturę
9
