Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
Wstęp
tworzonejprzezwypowiedzisprzecznejednawypowiedźjestfał-
szywa,adrugaprawdziwa(por.r.7,17b29–30,18a10–11;r.8,
18a26–27;r.9,18a28–33,18b26–31,19a39–19b4).Tazaska-
kującakonkluzjapokazuje,żepojęciesprzeczności,którympo-
sługujesiętutajArystoteles,odbiegaznaczącoodwspółczesnego.
Częściowowynikatozfaktu,żeArystotelesmainnąkoncepcję
negacjiniżlogikawspółczesna,nieposługujesięmianowiciene-
gacjązdaniową,którąwprowadządopierostoicywpóźniejszym
okresie(natematnegacjipor.niżej,Wstęp,sekcje10–11).Jednak
różnicemiędzyArystotelesowskimpojęciemantiphasisawspół-
czesnympojęciemsprzeczności(wjegotypowymrozumieniu)
sięgajągłębiej.
Przedewszystkimtrzebazwrócićuwagęnafakt,żewod-
różnieniuodwspółczesnegoużyciaterminnsprzeczność”nie
oznaczauArystotelesarelacjimiędzyzdaniami.Zesposobu,
wjakiArystotelesużywategoterminu,wynika,żemoże
oznaczaćondwierzeczy:alboparę,którątworzytwierdzenie
iprzeciwstawnedoniegoprzeczenie,albojednązwypowiedzi
tworzącychtakąparę.Terminantiphasispochodziodcza-
sownikaphanai(nmówić”)iprzydosłownymprzekładziemożna
bygoprzetłumaczyćjakonmówienieprzeciwko(czemuś)”lub
nto,cojestwypowiedzianeprzeciwko(czemuś)”.Dokładnie
tęsamąstrukturęitensampierwotnysensposiadajegoła-
cińskiodpowiednikcontradictio,odktóregopochodząokreś-
leniaoznaczającesprzecznośćwwiększościjęzykówwspół-
czesnych.Wswoimprzekładziezachowujętradycyjnytermin
nsprzeczność”,jednaktrzebapamiętać,żewtekstachArystotelesa
oznaczaonzwykleparęwypowiedzisprzecznychlubjedną
ztakichwypowiedzi.Zgodniezpierwotnymsensemantiphasis
zdaniasprzecznetotakiezdania,zktórychjednozaprzecza
temu,comówidrugie;takąrelacjęArystotelesnazywaprze-
ciwstawnością(
ἀVtiKgῖσ0oi
).Takwięctam,gdzieuArystotelesa
pojawiasięterminnsprzeczność”,powinniśmypamiętać,żeza-
sadniczyjestwtympojęciuelementnzaprzeczania”oraznprze-
ciwstawianiasię”.
Wagapojęciaantiphasisorazpowody,dlaktórychArystoteles
koncentrujenanimswojąuwagęwHermeneutyce,stanąsię
