Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MICHAELBRÖTJE
dzeniaprzestrzennego,związanegozJa,jakidlawidzeniazwiązanegozpłasz-
czyzną.Parabolaliteracka(np.przypowieśćosynumarnotrawnymlubkolista
parabolaLessinga)równieżdokonuje„odwrócenia”
,sprawiając,żewprowadzona
napoczątkusytuacjanarracyjnapowracanakońcu,wszelakoterazwznaczeniu
nietylkoistotnieinnym,leczwyraźnieprzeciwstawnym.Wykładnisensusytu-
acjipoczątkowejprzeciwstawiasięnakońcualternatywnawzasadzietakiejsamej
sytuacjikońcowej.Tonastawienieparabolina„alternatywneodbicie”-którego
strukturalnazgodnośćzmatematycznąkrzywąparabolicznąjestuzasadniona
dopieroprzeztęrównośćtegocopołączone-pociągazasobązkoniecznością
trójczłonowośćkompozycjicałości:jeśliparabolaniemasięrozłamaćnadwie
„odpychającesię”połowy,tosytuacjapoczątkowaikońcowamusisięodnosićdo
jakiegośobszarupośredniego,dziękiktóremualternatywnieokreśloneznaczenia
mogąbyćpoddanewzajemnemuwyważeniu,któryprzedstawiazatemsytuację
ambiwalencji,wktórejsamoodwróceniepozostajedorozstrzygnięcia.Tasytu-
acjaambiwalencjioznaczazatemtomiejsceparaboli,wktórymprzezotwarcie
poladecyzjizwracasięonadowidzalubczytelnikazżądaniem,bywnioskując
przezanalogię-tzn.odnoszącdookreślonejsytuacjisamegowidzalubczytel-
nikajakorozstrzygającegokryterium-pojął„prawdę,októrąwistociechodzi”
,
aprzetowyrazistośćiwewnętrznąlogikęodwrócenia.Parabola-coodróżniają
istotnietakżeodalegorii-jestdydaktycznąfigurąnarracyjnąpoznaniasamego
siebieotyle,oilewymaganeustanowieniaanalogii,tozaśznaczy-„znalezienie
prawdy”,możesięwidzowipowieśćtylkowtedy,kiedyswojeuwikłaniesytuacyj-
newobliczuobrazuprzyjmiezakryteriumrozstrzygającewalternatywnymwy-
ważeniuznaczeńmiędzysytuacjąpoczątkowąikońcową.
WobrazieBrzegDoubspodMaison-Monsieurtoustanowienieanalogiidoko-
nujesięprzezrzutowaniestanowiskawidzanałódź,wwynikuktóregowidzuzna-
jeswojąsytuacjęzaanalogicznądosytuacjiłodzi,którataksamojakonopornie
odnosisiędoupływającegoczasu.Zarazemłódź,naprzejściuodbrzeguzprzo-
dupolewejstroniedopustejpłaszczyznywodypoprawejstronie,uzyskujewraz
zhoryzontemgóryfunkcjęklamry,wobrębiektórejdochodzidowyważe-
niawidzeniazwiązanegozJa(odbicie)iwidzeniazwiązanegozpłaszczyzną
(jodły).
Wprzeciwieństwiedoparabolialegorianastawionajestnato,coto,coprzed-
stawionesymbolizujesamozsiebie.Prezentujeprzedmiotyjakooglądowenośni-
kitego,couchodzizapowszechnetreścidoświadczenia,cowprawdziemusibyć
równieżprzezodbiorcępojętewwidzeniu,jednakjakoobiektywnieważneniewy-
magaindywidualnegoistnieniajakoinstancjirozstrzygającej.Siedemnastowiecz-
neprzedstawienieVanitasodsyładoprzemijalnościwszelkiegobytuiwodesłanie
towłączawyraźnietakżewidza.PejzażCourbetaodsyławidzadojegosytuacji
poznawczejnaprzeciwświata-przemijalnośćjestprzetodoświadczanajakoprze-
98
