Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
RozdziałI.Genezaikształtowaniesięwspólnejwładzyrodzicielskiej
nisławaAugustaniebyłdziełemkodyfikacyjnymsensustrictoani
projektemKodeksu,wodróżnieniuodKodeksuZamoyskiego,wKo-
deksieStanisławaAugustadokonanorecepcjiniektórychinstytucji
prawarzymskiego15.Narozwiązaniachprawarzymskiegofamilijnego
opartostosunkiprawnemiędzyrodzicamiadziećmi.WrozdzialeIII
KodeksuStanisławaAugustastrukturęrodzinyprzedstawionowtaki
otosposób:nnajpierwszajestwładzarodzicielskanaddziećmi.Rodzą
siędziecizfamilii,którejojciecjestgłową”.
Zatempierwowzorustosunkówrodzinnychmożnaupatrywaćwpra-
wierzymskim,ponieważtamteżbyłyoneopartenasilnejwładzyojca
rodziny(paterfamilias).Namarginesiemożnawskazać,żewpra-
wierzymskimdzieckotraktowanebyłojakoprzedmiotwładzyojca16.
Władzatamiałazaspokajaćprzedewszystkimpotrzebyrodziny,
azwłaszczaojca,któremuprzysługiwałowstosunkudodzieckawza-
sadzienieograniczoneimperium17.Natreśćwładzyojcowskiej(patria
potestas)składałosięm.in.prawożyciaiśmierci(iusvitaeacnecis)
wobecosóbpozostającychsubpatriapotestate.Byłotonajbardziej
skrajne,dziśodbieranejakodrastyczneprawoojcadozabijaniawłas-
nychdzieci18.Nauwagęzasługujefakt,żeRzymianiemieliświado-
mośćtejnietypowejkonstrukcjiprawnej,jakąbyławładzaojcow-
ska.Gajuszzpewnądumąpisał,żenniemachybażadnychinnych
15I.Jakubowski,PraworzymskiewprojektachkodyfkacyjnychpolskiegoOświe-
cenia,Łódź1984,s.99.
16Byłatowładzaabsolutna-wyłącznainieograniczona-praktyczniepozostająca
podniewielkąkontroląspołecznąikontroląpaństwa;zob.I.Żeber,Expositioinfantis
(porzuceniedziecka)wantycznymRzymie[w:]Dzieckoijegopozycjaprawnawdzie-
jach,red.A.Pasek,Wrocław2014,s.31.
17Por.J.Rominkiewicz,WładzaojcowskawstarożytnychAtenach[w:]Rodzina
ijejprawa,red.J.Rominkiewicz,Wrocław2012,s.25-27.Autoromawiainstytu-
cjęwładzyojcowskiejwstarożytnychAtenach,wtymm.in.najważniejszeupraw-
nieniaateńskiegoojca,zwanegokyrios,wobecdzieciorazróżnicewporównaniu
zrzymskąwładząojcowską.Ogólniemożnastwierdzić,żeateńskiojciecmiałszereg
uprawnień,jednakichzakresnigdyniebyłtakszerokijakprawarzymskiegoojca.
Zdzisiejszejperspektywymożnastwierdzić,iżwładzaojcowskawstarożytnych
Atenach,wporównaniuzwładząojcowskąwImperiumRomanum,miałabardziej
humanitarnyrys.
18Szczegółowoproblematykętęrozwijam.in.B.F.Wierzbowski,Treśćwładzy
ojcowskiejwrzymskimprawiepoklasycznym.Władzanadosobamidzieci,Toruń1977,
s.23-24.
