Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Książkataniejestobiektywna.Szkicemojenosząniewątpliwieznamię
polonocentryzmu.Jestemteżstronniczywferowaniuwyroków.Patrzęnieraz
nadziałalnośćrządówfrancuskiegoczyangielskiegoprzezpryzmatpolskiej,anie
francuskiejczyangielskiejracjistanu.Stronniczośćmojapłynieistąd,iżczęsto
widzęZachódoczymapolskichpowstańców,emigrantówizesłańców
dziewiętnastowiecznych.Odtwarzamprzeszłość,wcielającsięniemalwmoich
bohaterówirezygnującczasemzrolikomentatora.Bezempatiiniemajednak
zawoduhistoryka.
Szkiceodbijająteżrzeczywisteorientacjegeopolitycznepolskiej
myśliwdziewiętnastymstuleciu.Niejakoautomatycznietakwielemiejsca
poświęciłemFrancji,kuktórejzwracałysięprzezniemalcaływiekXIXnadzieje
Polaków.Aleituniemamowyojakichkolwiekproporcjachwnaświetlaniu
stosunkurządówispołeczeństwafrancuskiegodoPolski.Niestarałemsię
powtarzaćprawdznanychoNapoleonieIczyIII,natomiastuwagęwznacznym
stopniuskupiłemnaczasachwojnyfrancusko-pruskiejiKomunyParyskiej,którą
wielezajmowałemsięwzwiązkuzestuleciemw1971roku.
Książkamojaniejestmonografiąokreślonegotematu,leczzbioremszkiców,
wktóregozestawieniudużąrolęodegrałyzarównosentymenty,jakiprzypadek.
Toprzezprzypadekdostałemkilkamiesięcytemuodpraprawnuczkiadiutanta
JózefaBemazamieszczonywtymtomieporazpierwszylistzroku1850.
Punktemwyjściabyłydlamnieczęstonowedokumenty,nieznaneprawdy,nowo
odkrytefoliałyarchiwalne.
Mojezainteresowaniedziejamipolskiejlewicyisocjalizmu,sympatiedla
polskiejIrredentysąoczywiste.Niesposóbzapomnieć,żemojepokolenie
historykówztrudemmusiałodochodzićprawdozapomnianychtradycjach
lewicy,wydobywającróżnorakiefaktyzniepamięci,ajednocześniewalcząc
zdziejówtejżelewicyfałszowaniem(takczęstymwPRL).Samzokruchów
odtwarzałemżyciorysyKonstantegoBobczyńskiego,szlachcicazSanoka
zaprzyjaźnionegozKarolemMarksem,ipaladynaMichałaBakuninaWaleriana
MroczkowskiegoczynieoczekiwanezwiązkiCyprianaKamilaNorwida
zrewolucjonistamirosyjskimi.
Dzisiaj,kiedywPolscezamarłybadanianaddziejaminaszegosocjalizmu,kiedy
znanysenatorcentroprawicowejpartiiżądazniesieniaświęta1maja,amłoda
posłankategożugrupowaniaoświadcza,żeniemaotymświęciepojęcia,może
niektórekartkiodziejachstaroświeckiegosocjalizmuztegotomuokażąsię
pożytecznymprzypomnieniem.Toświętoporazpierwszyorganizował
naziemiachpolskichwroku1890potomeksłynnejrodzinypowstańców
styczniowych–StanisławPadlewski.Wtymdniuprzezdziesięciolecia
demonstrowanonietylkopodczerwonymisztandaramiobronypraw
robotniczych,alezhasłaminiepodległościPolskiidemokracji.Demonstrowali
ludzieróżnychorientacji:odAdolfaWarskiegopoJózefaPiłsudskiegoiStanisława
Wojciechowskiego.
Zamieszczonetuszkiceogłaszałemodroku1958wtygodnikach
imiesięcznikach,międzyinnymiw„Polityce”,„NowejKulturze”,„Kulturze”,
„Literaturze”,„TygodnikuPowszechnym”,„Odrze”,„GazecieWyborczej”,
wczasopismachipublikacjachnaukowych.Wporównaniuzwydaniemdrugim
(1990)dodałemszesnaścienowychtekstów.Niektóreznichzostałynieco
zmienionewporównaniuzwersjądrukowanąpierwotnie.Włączyłemmiędzy
innymidwaszkiceohistorykachnierozerwalniezwiązanychzXIXwiekiem
(oStefanieKieniewiczuiHenrykuWereszyckim),atakżeodziecięciutego
stulecia–tłumaczuipisarzuPauluCazinie.
Esejepowstawałyjakoutworyodrębne.Stądnieuniknioneczasempowtórzenia.
