Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
Prawnycharakternieprawidłowegodepozytupieniężnego
czajwydawaniakwitudepozytowego,którynietylkopotwierdzałwła-
sność,lecztakżemusiałbyćokazywanyprzywypłacie39.
Podstawowymzobowiązaniemdepozytariuszyjestutrzymywanietan-
tundemdostępnegociągledladeponentów
.Jeślizjakiegośpowodudepo-
zytariuszbankrutuje,wtedydeponencisąbezwzględnieuprzywilejowani
przedinnymiwierzycielami,coumiejętnieopisujeUlpian(D
.16,3,7,2):
Ilekroćbankierzystająsięniewypłacalni,zazwyczajnajpierwrozli-
czanisądeponenci,toznaczyci,którzyzłożylipieniądzewdepozyt,
niezaści,którzyzłożylipieniądzeubankierównaprocentalboza-
inwestowaliwrazznimi,albozaichpośrednictwem.Zatem,jeżeli
majątekbankierówzostałzlicytowany
,dajesiępierwszeństwodepo-
nentom[nawet]przedwierzycielamiuprzywilejowanymi,natomiast
ci,którzyotrzymywaliodsetki,niesąbranipoduwagę,jakbywypo-
wiedzieliumowędepozytu40.[tłum.RW]
WtymmiejscuUlpianzaznaczanietylkoto,żeoprocentowaniejestnie
dopogodzeniazpieniężnymdepozytemnieprawidłowym,lecztakżeto,że
gdybankierzyoferująodsetki,musitosięnieodłączniewiązaćzzupełnie
innymkontraktem(jakwprzypadkumutuumczylikontraktupożyczki,co
jestlepiejznanedzisiajjakoumowylokatyterminowej).
Jeślizaśchodziozobowiązaniadepozytariusza,Digestamówią(D
.47,
2,79),żejeśliktośotrzymujedobrododepozytuiużyjegodoinnegocelu
niżten,wktórymzostałoprzyjęte,towinienjestkradzieży
.Celsusmówi
także(D
.47,2,67),żeprzejęciedepozytuwceluwprowadzeniawbłądma
naturękradzieży
.PaulusdefiniujekradzieżjakoDoszukańczeprzywłaszcze-
nierzeczywceluosiągnięciakorzyścialbozsamejrzeczy
,albozjejużywa-
nia,albozposiadania,cojestzabronioneprzezprawonaturalne”41.Widzi-
39Papinian,mieszkaniecSyrii,praefectuspraetoriumod203r.n.e.W212r.został
skazanynaśmierćprzezcesarzaKarakallę,gdyodmówiłprawnegouzasadnieniamor-
derstwa,jakiegotendopuściłsięnaswoimbracie,Gecie.PodobniejakJulianuszyskał
reputacjęjednegoznajznamienitszychrzymskichjurystów
.ZdaniemJuanaIglesiasa
Djegopracesąniezwykłezarównozewzględunaswojąwnikliwośćipragmatyzm,jak
irzeczowystyl”(Derechoromano:Institucionesdederechoprivado,s.58).Cytowany
fragmentbrzmipołacinienastępująco:Dcentumnummos,quoshacdiecommendasti
mihiannumeranteservoStichoactore,esseapudme,utnotumhaberes,hacepitistula
manumeascriptatibinotumfacio;quaequandovolis,etubivoles,confestimtibinu-
merabo”(CorpusIurisCivilis,t.1,s.246).
40DQuotiensforoceduntnummularii,soletprimolocoratiohaberidepositariorum,
hocesteorum,quidepositaspecuniashabuerunt,nonquasfaenoreapudnummularios,
velcumnummulariis,velperipsosexercebant;etanteprivilegiaigitur,sibonavenierint,
depositariorumratiohabetur,dummodoeorum,quiposteausurasacceperunt,ratio
nonhabeatur,quasirenuntiaverintdeposito”(CorpusIurisCivilis,t.1,s.244–245).
41DFurtumestcontrectatioreifraudulosa,lucrifaciendigratia,velipsiusrei,vel
etiamususeiuspossessionisve;quodlegenaturaliprohibitumestadmittere”(Corpus
IurisCivilis,t.1,s.814).
