Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.Pojęciekontraktualizmu
dwóchtypówpaństw:despotii,czyautokracji,oraznieautokracjirozumianych
jakoformyustroju,wktórychdobrowspólnotyiograniczeniawładzywpisane
byływtelostejspołecznościiwktórympluralizmośrodkówwładzyczynił
powstanieitrwaniedespotiipraktycznieniemożliwym41.Wniniejszejpra-
cy,naprzykładziewybranychzagadnień,staramsiępokazać,jakreligijnaidea
przymierzaczyniłamożliwympowstanieifunkcjonowanienieautokratyczne-
goporządkupolitycznego.Przymierzeodgrywałorolęreligijno-kulturowego
kodu,któryjużwfaziewyobrażeniowejdelegitymizowałrządytyrana(przy-
kłademstarożytnyIzrael),stanowiłorównieżmechanizmgenerującyżądania
ograniczeniawładzyjużsprawowanej.Jakoprzykładmogąposłużyćhuge-
nocifrancuscy,sprzeciwiającysiętyraniikrólewskiej,kowenanterzyszkoccy,
broniącyswegoKirkuprzedepiskopalizmemanglikańskimizwierzchnością
króla,czypurytanieangielscysprzeciwiającysięKościołowianglikańskiemu
zmonarchąjakojegogłową.Wpracypokazanezostałykluczowemomenty,
wyznaczającepunktyorientacyjne,wramachktórychrozwijałysięelementy
konstytucjonalizmu,przedewszystkimteoriazgody,mierzącesięzproblemem
ograniczeniawładzy,traktowaniajejjakonarzędziapodporządkowanegoce-
lomogólnym,uznanymprzezdanąspołecznośćzaniezbędnedlajejzacho-
waniaifunkcjonowania.IzraelickaideaprzymierzazBogiem,któraodegrała
wczasiereformacjitakważnąrolę,niemogłabyzaistnieć,gdybynieprzemiana
świadomościwśródplemionhebrajskich,polegającanazmianiesamorozumie-
niawłasnegoistnienia,napotraktowaniuludzkiegolosuniejakokierowane-
gocyklicznąkoniecznością,któregonieodłącznymelementemjestprzemoc
izniewolenie.HebrajczycyipóźniejsiIzraelicirozumieli,żetyranianiemoże
byćelementempolityki,żerządytyrana,opartenaprzemocy,niemogłybyć
traktowanejakowładzapolityczna42,nieposiadająbowiemprawomocności
41
A.Bryk,Konstytucjonalizm.OdstarożytnegoIzraeladoliberalnegokonstytucjo-
nalizmuamerykańskiego,WydawnictwoUniwersytetuJagiellońskiego,Kraków
2013,s.14.
42
WedługHannahArendtwładza,toludzkazdolnośćdziałaniajednomyślnego.
Nigdyniejestonawłasnościąjednostki,lecznależydogrupyiistniejedopóki
grupatatrzymasięrazem.Sprawującegoczysprawującychwładzęgrupata
upoważniładodziałaniawjejimieniu.Wrazzezniknięciemgrupy,odktó-
rejpochodziławładza,znikateżbyciekogośuwładzy.Będącnieodłącznaod
istnieniaspołecznościpolitycznychwładzaniepotrzebujeusprawiedliwienia
(justifcation),leczuprawomocnienia(legitimacy).Swąprawomocnośćczerpie
29
