Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.Płećzmiany.Transformacja,demokratyzacjaipłeć|23
ObokprocesudemokratyzacjiCharlesTillyproponujeśledzenieprocesuprze-
ciwnego:de-demokratyzacji,iwskazujejegoprzykładywRosji.Analizaprocesu
demokratyzacjipowinnauwzględniaćwłaśnietakie,procesualneujęcie.
StosowanywpraktyceprzezFreedomHousepragmatycznypodziałsystemów
politycznychnademokratyczneiinneuwzględniakryteriawzakresieprawpoli-
tycznych(8do10kryteriów)iwolnościobywatelskich(12kryteriów).Kryterium
jedenastewolnościobywatelskichodnosisiętakżedopłciibrzminastępująco:
nCzyistniejąosobistewolnościspołeczne,wtymrównośćpłci,wybórpartnerów
domałżeństwaiwybórwielkościrodziny?”9.
Pojawieniesiękwestiipłciwkatalogukryteriówsłużącychdooceniania
zaawansowaniaprocesudemokratyzacjijestefektempewnejhistorycznejlogiki
procesudemokratyzacyjnego,wktórymprawaobywatelskie,przysługującepocząt-
kowomniejlicznymczłonkomelit,stopnioworozszerzanenakolejnegrupy.
CharlesTillyzwracauwagę,żejednymzkluczowychprocesówbyłopoczątkowo
rozszerzenieprawobywatelskichnawszystkichmężczyzn.Potemdopieromiało
miejscekolejneposzerzenielistyobjętychprawamiobywatelskimioprzedstawi-
cielikolejnychmniejszości,wtymkobiety-conastąpiłodopierowXXwieku,
główniewjegopierwszejpołowie10.
Kryteriumpłcipojawiasięniebezpowodu.Równośćkobietimężczyznto
kwestia,zktórąmierząsiępisarzepolityczniodPlatona,aktórąwspółczesnym
przypominałklasykdemokracjiliberalnejJohnStuartMill,wPoddaństwiekobiet
opowiadającsięzaprawemwyborczymdlakobietiprzeciwkowykluczeniuichze
sferyobywatelstwa11.Problemrównościpolitycznejpłciporuszałteżruchkobiecy:
sufrażystkipierwszejfalifeminizmuwalczyłyoprawowyborcze,feminizmdru-
giejfalidomagałsięzniesieniapodziałunaprywatneipubliczne,atakżedoprowa-
dziłdodołączeniaprawreprodukcyjnychdokataloguprawczłowieka.
Polskamyślspołecznawtymzakresierównieżmanaswymkonciepokaźny
dorobek.Byćmożepierwszaspisanadeklaracjadomagającasięwolnościkobiet
toArtykułypanieńskienaSejmWalny1637,któregoautorkidomagałysięograni-
czeniawładzyojcowskiejorazopiekunówprawnych,ograniczeniazbytszerokiej
władzymężaorazprawadokształceniaimożliwościbraniaudziałuwżyciupoli-
tycznym12.Polskiwkładdoeuropejskiejmyślidemokratycznejjestdziśniesłusznie
zapomniany,jednakrównośćpłcijakojedenzwarunkówkoniecznychdemokracji
pojawiasięweWzorzedemokratyMariiOssowskiej,tekścienapisanymw1944r.,
9Za:Ch.Tilly,Demokracja…,s.13.
10Ibidem,s.83.
11J.S.Mill,Poddaństwokobiet,[w:]idem,Orządziereprezentatywnym.Poddaństwokobiet,
WydawnictwoZnak,Kraków1995.
12D.Wawrzykowska-Wierciochowa,Odprządkidoastronautki.Zdziejówkobietypolskiej,jej
pracyiosiągnięć,WydawnictwoZwiązkoweCRZZ,Warszawa1963,s.49.