Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
Polekcjach
naobrzeżannormalnego”świata,odgrodzonenprawdziwym”murem
getta,buntująsię,ustanawiającwłasnąpolitykęprzestrzeni.Oddzielone
odświata,samepowtórniesięodniegoodgradzają,alejużnawłasnych
zasadach.WtymsensiedziałaniaKorczakawpisująsięwtopografię
gettajakomiejscaciągłegościeraniasięstrategiiitaktyk15.
StaryDoktorjestoczywiścietaktykiem,ponieważdziaławbrew
obowiązującejstrategii,ajegożywiołtodetalwistotnysposóbmini-
malizującywładzęnarzuconąsiłą.Prowadzonaprzezniegogra
zprzestrzeniamiDomuSierotorazgettajestnajlepszymprzykładem
przeorganizowaniamiejscatak,abystanowiłoonoazyldlaporzuconych
dzieci.Ichoćzamurowanieokienodstronyulicy,sadzeniewdonicz‑
kachpelargoniiwmiejscu,gdzieumierasięzgłodu,wydająsięczymś
absurdalnym,towszystkietedziałania,aprzedewszystkimichnie‑
ustannazmienność,stanowiątaktykiprzeciwdziałaniaobowiązującym
iopresyjnymstrategiom16,którychdepozytariuszamisąnaziści17.
15Chodzioklasyfikacjęformdziałaniaioddziaływania.Strategienależącedo
przestrzeniwładzyorazinstytucjimającharakteropresyjnyipozwalająnapodpo‑
rządkowaniejednostek.Natomiasttaktykisątworemjednostek,acelemtaktykjest
zmianalubrozluźnienieregułobowiązującychstrategii.Por.M.deCerteau:Wyna-
leźćcodzienność.Sztukidziałania.Przeł.K.Thiel-Jańczuk.Kraków2008.
16InteresującewtymkontekściewydająsięwspomnieniaHelenyKarmon,miesz‑
kankiprzedwojennegoBędzina,absolwentkiŻydowskiegoGimnazjumKoedukacyjne‑
goim.SzymonostwaFürstenbergów,którapowojniewyemigrowaładoIzraela.Helena
KarmonprzypominaowizycieJanuszaKorczakawbędzińskimsierocińcu,której
świadkamibylirównieżzaproszeninaspotkanieznimuczniowieFürstenberga.Zjej
relacjiwynika,żedziecizsierocińcazostałyustawionepodścianami,natomiastzapro‑
szeniuczniowierenomowanejszkołyzasiedlinaprzygotowanychwcześniejkrzesłach.
Korczakpowejściunasalęprzeorganizowałprzestrzeń,amianowiciezaprosiłwycho‑
wankówDomuDzieckanapodest,ciusiedliwokółniego,aStaryDoktorrozpoczął
prelekcję.RozmowazH.KarmonodbyłasięwNazarecie10listopada2014roku.Zob.
M.Wójcik-Dudek:Zwestybuludopiwnic,czylioposzukiwaniu„swojości”wszkole.
W:Językowe,literackieikulturoweścieżkiedukacjipolonistycznej(tradycjaiwspółczes-
ność).KsięgajubileuszowadedykowanaProfesorHelenieSynowiecwczterdziestolecie
pracynaukowejidydaktycznej.Red.D.Krzyżyk,B.Niesporek-Szamburska.Kato‑
wice2014,s.171-182.
17Znamiennyjestfakt,żeKorczak,budującjeszczeprzedwojnąDomSierot,sam
stałsięstrategiem.Jegorolapolegałabowiemnaochroniezaprojektowanejprzestrzeni,
którawjegoprzekonaniubyłagwarantemszczęśliwegowspółżycia.Szybkojednaksię
przekonał,żeprzestrzeńnarzuconadzieciomiprzypisanedoniejzasadyokreślające
codziennośćDomuSierotwzbudziłyniechęćwychowanków:nLiczyłem,żewrazzno‑
wympomieszczeniem,nowymiwarunkamiirozumnąopiekądzieciodrazuzaak‑
ceptująinowyregulaminwspółżycia.Aonewypowiedziaływalkę,zanimzdążyłem
zdaćsobiesprawęzsytuacji.[ł]Nowydom,októrymmarzyłyrokcały,stawałsię
nienawistny.Znaczniepóźniejzrozumiałemsentymentdziecidladawnegoichżycia”.
J.Korczak:Jakkochaćdziecko.Internat.Kolonieletnie.Domsierot.Warszawa2013,
s.151.
