Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
Wprowadzenie
Polskiestudiapostzależnościowerozwijająsięwzłożonejrelacji(zależno-
ści?)wobecstudiówpostkolonialnych.Zjednejstronyczerpiąztegonurtu
inspiracjemetodologiczneiinstrumentariumpojęciowe,zdrugiejzaśpra-
gnąwyznaczyćwłasneobszarybadańiwypracowaćsposobyichopisywania
właściweinnymniżstrictekolonialnerealiompolityczno-kulturowym.Dys-
kusjanatematzasadnościprzenoszenianagruntpolski–iszerzejśrodko-
woeuropejski–myśleniawkategoriachpostkolonialnychstałasięwostat-
nichlatachjednymzostrzejszychsporówopodłożutyleżakademickim,
ileświatopoglądowym.Ujejpodstawległydwieodmienneinterpretacje
iocenyprzeszłości,alerównieżteraźniejszości.
Wmyślpierwszej,reprezentowanejprzezEwęThompson,historia
ostatnichdwóchstulecitodlaPolakówokrespolitycznejiekonomicznej
podległościwniczymnieodbiegającejodsytuacjizamorskichterytoriów
zaanektowanychprzezimperialnemocarstwa.AlenaprzykładJanSowa,
podzielajączThompsonprzekonanieoaplikowalnościteoriipostkolonial-
nej(urozmaiconejprzezzastosowanieneopsychoanalitycznejaparaturypo-
jęciowej)dobadaniakulturowo-ekonomicznychrealiówpolskich,różnisię
jednakodniejzasadniczowoceniedziejówprzedrozbiorowych,widząccałą
(aprzynajmniejpopiastowską)historięPolskijakozjednejstronyrealizowa-
niewłasnychprojektówkolonialnegopodboju,zdrugiejzaś–sukcesywne
popadaniewkondycjęperyferyjno-kolonialną1.Głosypozostałychzwolen-
nikówizwolenniczektejopcji(m.in.DariuszaSkórczewskiego,ClareCava-
nagh,WłodzimierzaBoleckiego)akcentująjeszczeinneaspektyujmowania
doświadczeńpolskichwkategoriach(s)kolonizowania.
Wedleinterpretacjidrugiej–artykułowanejm.in.przezGrażynęBor-
kowską,DorotęKołodziejczyk,LeszkaKoczanowskiego,HannęGosk–we-
wnątrzeuropejskiedziejezniewalaniajednychnarodówprzezinne(zwłaszcza
przezRosjęiZwiązekSowiecki)charakteryzująsięinnąspecyfikąkultu-
rową,apozycjaPolskijakosubalternabyłaijestznaczniebardziejproble-
matyczna,niżmatomiejscewprzypadkumodelowychkrajówkolonial-
nych2.Nieporatunarekapitulowaniegłównychpunktówzapalnychowej
1Zob.pionierskiestudiumEwyTompsonTrubadurzyimperium.Literaturarosyjska
ikolonializm(Universitas,Kraków2000)orazm.in.tejże,Ajednakkolonializm,nTeksty
Drugie”2011,nr6;JanSowa,Fantomoweciałokróla.Peryferyjnezmaganiaznowoczesną
formą,Universitas,Kraków2011.
2Zob.wtomieKulturapoprzejściach,osobyzprzeszłością.Polskidyskurspostzależno-
ściowy–kontekstyiperspektywybadawcze(red.RyszardNycz,Universitas,Kraków2011)
artykułyGrażynyBorkowskiejPerspektywapostkolonialnanagrunciepolskim–pytaniascep-
tyka;DorotyKołodziejczyk,PostkolonialnytransfernaEuropęŚrodkową;LeszkaKoczanow-
skiego,Post-postkomunizmakulturowewojny,HannaGosk,Opowieści„skolonizowanego/
