Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
AndrzejBuko
InstytutArcheologiiiEtnologiiPANwWarszawie
WydziałArcheologii,UniwersytetWarszawski
Datowaniacmentarzywczesnośredniowiecznych
naziemiachpolskich:problemywnioskowania
Abstrakt:Fundamentalnymproblememwkontekściebadańnadpoczątkamipaństwapolskiegojestmomentpojawieniasię
wobrządkupogrzebowyminhumacji.Jejrecepcja,zdaniemwielubadaczy,tomaterialnykorelatpoczątkówchrześcijaństwa.
Umownącezurę-po966r.-wyznaczatudatachrztuMieszkaI,pierwszegohistorycznegowładcyPolski.Nierozstrzygniętym
pozostajepytanie,czyijaklicznieślademksięciapodążalijegopoddaniorazkogowpierwszymrzędzieównowyobyczajpo-
grzebowydotyczył.Autornawybranychprzykładachzaczerpniętychzobserwacjizarównowspółczesnych,jakiśredniowiecz-
nychcmentarzyilustrujezłożonąproblematykędatowańnajstarszychcmentarzywczesnośredniowiecznychnaziemiach
polskich.Zwracaprzytymuwagęnabłędywnioskowania,zwłaszczaprzywydzielaniuichfazinicjalnych.Natejpod-
stawiestwierdza,żeteza,wmyślktórejinhumacjapojawiasięnaziemiachpolskichdopieroporoku1000,wymagakrytycznej
weryfikacji.
Słowakluczowe:wczesneśredniowiecze,początkiinhumacji,fazainicjalnacmentarzyska,datowaniecmentarzysk
Wstęp
Datowaniecmentarzymakluczoweznaczeniedlazro-
zumieniadynamikiicharakteruprzemiandawnejobrzę-
dowościpogrzebowej.Wkontekściebadańnadpocząt-
kamipaństwapolskiegoproblememfundamentalnym
jestteżczaspojawieniasięwobrządkupogrzebowym
inhumacji.Jejrecepcja,zdaniemwielubadaczy,toma-
terialnykorelatpoczątkówchrześcijaństwa-umowną
cezuręwyznaczatudatachrztuMieszkaI,czyli966r.
Nierozstrzygniętympozostajepytanie,czyijaklicznie
ślademwładcypodążalijegopoddani,ajeślitak,tokogo
wpierwszymrzędzieównowyobyczajpogrzebowy
dotyczył.
Problemjestzłożony,ponieważwprzypadkunaj-
starszychcmentarzyszkieletowychbadanychprzezar-
cheologównajmniejwątpliwościbudząichuśrednione
cezurychronologiczne.Zdecydowaniegorzejwygląda
określanieichwartościbrzegowych,tj.początkówikońca
funkcjonowania.Wynikatozmałoprecyzyjnegocha-
rakteruwyznacznikówchronologicznych,doktórych
zaliczanesąelementywyposażeniagrobowego.Wwięk-
szościprzypadkówznaleziskate(broń,ozdoby,narzę-
dzia,amuletyitp.)umożliwiajątzw.datowanieramo-
we,najczęściejwprzedziale50,anawet100iwięcejlat.
Dokładniejszedatowanieumożliwiająznajdowanewgro-
bachmonety(tzw.obolzmarłego),choćichliczba,
wstosunkudoliczbyzmarłychpochowanychnadanym
cmentarzu,jestzazwyczajniewielka.
Najczęściejprzyjmowanącezurąchronologicznądla
początkówinhumacjinaziemiachpolskichjestprzełom
XiXIlubpoczątekXIw.Podstawowepytanie,jakiesta-
wiamywniniejszymartykule,dotyczymożliwościroz-
poznaniamomentuzaistnieniacmentarza,atymsa-
mympojawieniasięnaziemiachpolskichjeszczeprzed
schyłkiemXw.pierwszychpochówkówszkieletowych.
Dozilustrowaniaskaliproblemówinterpretacyjnych
posłużonosięm.in.obserwacjamizaczerpniętymize
współczesnych,zabytkowychnekropolii.
Fazycmentarzanawspółczesnych
nekropoliach:kryteriawydzielania
Klasycznymprzykłademcmentarzajednofazowego
jestcmentarzprawosławnyusytuowanynastokuGóry
