Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
44
Rozdział1
nychnumerach129podjąłsięzadaniaopisania
aktualnychzjawisknatymobszarzelByłto
tematwPolscemałowówczasznanylMożna
chybanawetpokusićsięzaAndąRottenberg
imożnauznaćjegotekstzapierwszetakob-
szerneisyntetyczneomówienierzeźbyświato-
wejpo1945roku130lKrytykdostrzegałprze-
nikaniesięróżnych„dyscyplinartystycznych”
jakocharakterystycznącechęrozwojusztuki
XXwiekuiwyróżniałolbrzymiwpływwspół-
czesnychrzeźbiarzyna„ukształtowanieobra-
zuplastycznegoepoki”lMiędzyinnyminowe
rozumienieprzestrzeniczyteżwprowadzenie
elementu„przypadku”,wktóryminwencjaar-
tystybyłanajważniejsza,przyczyniałosięjego
zdaniemdowprowadzeniamalarstwananowe
toryizreformowaniazasadestetykil
Trzecizkrytykówwspółtworzącychgalerię,
MariuszTchorek,wswoimzamieszczonymna
łamach„Struktur”tekścierównieżporuszył
tematrodowodusztukinowoczesnej131lSwo-
jąuwagęskierowałnazasadnicząwedługnie-
gozmianę,dokonującąsięwplastycewspół-
czesnej-przejściezaktustworzeniadzieła
dwuwymiarowego(malarstwoiluzyjne)naakt
tworzeniadziełatrójwymiarowego(deziluzja)l
Początkiowychprzemianznajdowałautorjuż
uprekursorówsztukiabstrakcyjnej-uMale-
wiczaiStrzemińskiego,choćjakoprzykładpo-
kazałreliefyStażewskiegolJakpisałbowiem,
dlaartystybiałyobraznieoznaczałschyłku
nowoczesnejplastyki,pozaktórymewentual-
niemożnaodtwarzaćtylko„powidoki”lCowię-
cej,poszedłonnawetdalej-podzieliłbiałyob-
razwwynikuczegootrzymałwiele„obrazów
oznacznejwielościformgeometrycznych,upo-
rządkowanychwróżnychsegmentachkompo-
zycyjnych”132lTchorekzaobserwowałjednak,że
dalszedziałaniewkierunkupotęgowaniafigur
geometrycznychzpewnościązachwiałobyrów-
nowagęestetycznąjedności-artystadoszedł
dogranicy,którejniemógłprzekroczyćdeSta-
ëliktórąnapotkałteżStrzemińskilZdwóch
możliwości,którewydawałybysięmógłwy-
braćStażewski,awięcalbopowtarzanietych
samychwypracowanychelementówkompozy-
cyjnych,albosyntezaelementówwłasnychob-
razów,artystawybrałinnewyjścielByłotopo-
niekądwyjściepośrednie,gdyżprzeprowadził
onstopniowąsyntezękoloruswoichobrazów,
codoprowadziłogodobieliobrazuwyjściowe-
golKonsekwencjątegobyłnastępnykrok,czy-
linadaniewymiaruprzestrzennegoformom
geometrycznymlWtensposóbwcentrumza-
interesowaniaznalazłasiękwestiamaterial-
nościobrazulSwojepłaskiedotychczasformy
Stażewskiprzekształciłwkolejnychdziełach
wtrójwymiarowebryłytworzonezwystających
zobrazuelementówlUporczyweposzukiwanie
sposobunapokonaniebarieriprzekraczanie
obowiązującychtradycyjniegranicsztukido-
prowadziłozatemartystędoodkrycia„trzecie-
gowymiaru”lNakońcutejdrogipojawiłysię
reliefy,gdzieówwymiarbyłprzestrzeniąjuż
konkretną,niezaśtylkoiluzjąprzestrzeni133l
Deziluzjęiposzukiwanietrzeciegowymia-
rudostrzegałTchorekrównieżwGrupieZa-
mek,wszczególnościwobrazachWłodzimie-
rzaBorowskiego134lWKompozycji(ztrójkątami)
(1957)elementamikonstytutywnymidzieła
stałysiępowierzchniasygnalizującawolnyru-
chumateriiorazszeregprawieczarnych,tejsa-
mejwielkościtrójkątów,ułożonychwierzchoł-
kamidośrodkaobrazu,apodstawamiopartych
ojegobokil„Tenwłaśniefakt,żetrójkątyopar-
tezostałyo»ramę«obrazu-pisałkrytyk-
wskazujenaistnienieczegośpozapłaskim
129WlBorowski,Oaktualnychzjawiskachwrzeźbie(1),
oplcitl,sl8;idem,Oaktualnychzjawiskachwrzeźbie(II),
oplcitl,sl9;idem,Oaktualnychzjawiskachwrzeźbie(III),
oplcitl,sl7l
130AlRottenberg,Struktury,oplcitl,sl464l
131MlTchorek,Wposzukiwaniutrzeciegowymiaru(I),
oplcitl,sl5-7;idem,Wposzukiwaniutrzeciegowymiaru
(II),oplcitl,sl8-9lW„Strukturach”znalazłosięrów-
nieżjegotłumaczenietekstu-HlMoore,Uwagiorzeźbie,
tłumlMlTchorek,„Struktury”(dodl„Kamena”)1959,
nr7,sl7-8l
132MlTchorek,Wposzukiwaniutrzeciegowymiaru(II),
oplcitl,sl8l
133Konsekwencjętakiegostanurzeczyuchwyciłtraf-
niepolatachPiotrJuszkiewicz,wswojejanalizietekstu
Tchorka:„wtymsensiezwrotwobszarzepojmowania
iorganizacjimalarskiegomediumpolegałnareifikacji
obrazu,oznaczającej,jegozdaniem,przezwyciężeniepła-
skościlSkorobowiemobrazstawałsięprzedmiotem,to
tymsamymwkraczałwtrójwymiarowąprzestrzeńido-
magałsiętraktowaniajakoobiektposiadającywolumen”
-P
lJuszkiewicz,Odrozkoszy…,oplcitl,sl170l
134ZoblLlNader,MonografiatwórczościWłodzimierza
Borowskiegowlatach1956-1976,pracamgrlpodkierl
profldrhablMlPoprzęckiej,IHS,UW,Warszawa2001,
sl31-32l
