Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
KrytykamiastaXIXw
.iomówieniekoncepcjimiasta-ogroduwpracyWładysła-
waCzernegoDArchitekturazespołówosiedleńczych”(1972)58jestpotraktowanajako
wstępdoomówieniaurbanistykiwspółczesnej.Autorzwracauwagęnabrakzrozu-
mieniaistotyideiHowardaibalastbłędnychwyobrażeń,którenarosływokółterminu
miasto-ogród,takżewśródurbanistów.Przeprowadzawywód,opartynaprzedstawie-
niu,czymDniejest”miasto-ogród,awięc-niejestonoDelitarnądzielnicą-sypialnią
wielkiegomiasta”,niejestmiejskądzielnicąwillowąaniterenemrozproszonejzabu-
dowyindywidualnej,aniteżbezpostaciowymamerykańskimprzedmieściem59.Według
CzernegopokłosiemideiHowardajestpowstaniekoncepcjiodbudowywięzispołecz-
nychwmiastach,coporazpierwszyzostałoskodyfikowaneprzezsocjologaurbanistę
Clarence’aPerry’ego,któryw1923r.wystąpiłzkoncepcjąjednostkisąsiedzkiejjako
podstawowejkomórkistrukturalnejosiedlenia60.
Zwięzłyprzeglądpoczątkówurbanistykieuropejskiejukazanynatleprocesówhi-
storycznychispołecznychprzebiegającychwXIXinapoczątkuXXw.,zostałomó-
wionywksiążceDKulturaurbanistycznakrajówsocjalistycznych”(1987),autorstwa
EdmundaGoldzamtaiOlegaSzwidkowskiego61.Autorzyprzedstawiająrozwójmiast
wdobieindustrializacji,odwołującsiędomarksistowskiejkoncepcjiwalkiklas,upa-
trującwniejmotorzmianstrukturymiastawspółczesnego.Zaletątejpracyjestprzed-
stawieniepoczątkówplanowaniaiprojektowaniaurbanistycznegowkrajachdawnego
blokupaństwsocjalistycznych,wEuropieCentralnej(wPolsce,dawnejCzechosłowa-
cji,naWęgrzech,wewschodniejczęściNiemiec),wkrajachpołudniaEuropy(dawnej
Jugosławii,RumuniiiBułgarii)orazwdawnymZwiązkuRadzieckim.
TematpoczątkówwspółczesnejpolskiejurbanistykipodjęłaTeresaZarębskawpra-
cachpoświęconychomówieniuznaczeniakonkursunaodbudowęKaliszaz1916r.62,
wanalizienajwcześniejszychopracowańwspółczesnychplanówWarszawy63orazba-
dającdziałalnośćurbanistycznąOskaraSosnowskiego64.WswoichpracachTeresaZa-
rębskapodkreślała,żepunktemwyjściadlaprzygotowanianajwcześniejszychplanów
rozwoju(Kraków1910,Warszawa1916)iodbudowymiastpolskich(Kalisz1916)była
analizahistorycznychuwarunkowańprzemianprzestrzennychdanegomiasta,trakto-
wanajakopodstawadookreśleniakierunkówjegorozwoju.Uznawałatopodejście
zacechęwyróżniającąpolskieopracowaniaplanistyczneidlategowarteszczególnego
podkreślania.PraceteoretyczneT.Zarębskiej,dotyczącemetodologiibadańukładów
urbanistycznychwfazieprzygotowaniaplanówzagospodarowaniaprzestrzennego,są
58
W
.Czerny,Architekturazespołówosiedleńczych,Warszawa1972,s.49-62.
59
W
.Czerny,Architekturazespołów…,s.60.
60
W
.Czerny,Architekturazespołów…,s.62.
61E.Goldzamt,O.Szwidkowski,Kulturaurbanistycznakrajówsocjalistycznych,Warszawa-Moskwa1987,s.24-69.
62T.Zarębska,SprawaodbudowyzabytkowegocentrumKaliszapozniszczeniachw1914roku,DRocznikKaliski”1977,
t.X,s.139nn;T.Zarębska,ZnaczenieodbudowyKaliszapozniszczeniuz1914r.dlarozwojuurbanistykipolskiej,DRocz-
nikKaliski”1994,t.XXIV
,s.129-143;T.Zarębska,ProblemypionierskiejodbudowyKalisza;w:M.Lubocka-Hoff-
mann(red.),Odbudowamiasthistorycznych,MateriałyKonferencjiPKNICOMOS,Elbląg1998,s.12-24.Teresa
ZarębskaprzedstawiłatakżedziejeKaliszanatleplacplanistycznychzlat70.XXw.;zob.:T.Zarębska,Kalisz;
w:W
.Kalinowski(red.),ZabytkiurbanistykiiarchitekturywPolsce,Warszawa1986.
63T.Zarębska,PodbudowametodycznaplanówWarszawyzlat1915-25,DPraceNaukoweWydziałuArchitektury
PolitechnikiWarszawskiej”2001-2002,t.III,s.115-156.
64T.Zarębska,OskaraSosnowskiegoprojekt„Miasta-ogroduCzerniaków”;w:HortusVitae,Księgapamiątkowadedyko-
wanaAndrzejowiMichałowskiemu,Warszawa2001,s.297-316.
WSTĘP
23
