Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
granicznychszacowanonaponad40.UstanowionewTrianonnowe
graniceWęgierhistoriografiawęgierskaokreślałajakoniesprawiedliwy
„dyktatEntenty”,aspołeczeństwowęgierskieogarnęłynastroje
rewizjonistyczne(wr.1946,wedługbadańGallupaaż60%Węgrów
uważało,żekorektagranictrianońskichbyłabysprawiedliwa).
Wprawdziew„państwachnarodowych”istniałysprzyjającewarunki
rozwojukulturnarodowych,alerównocześnie,jakzauważaMaciej
Koźmiński,„istniałorealneniebezpieczeństwozapoznania
ogólnoludzkichwartościkulturalnych”4.Mimowoliprzychodzi
namyślstwierdzeniejednegoznajbardziejświatłychumysłów
pierwszejpołowyXIXwiekuwAustriiFranzaGrillparzera,który
przestrzegałprzedskutkamispontanicznegorozwojuideinarodowych
(„VonderHumanitätdurchNationalitätzurBestialität”).Stwierdzenie
toprzypominanałamachswojejksiążkirównieżWereszycki,
aHantschswojerozważanianatentematpodsumowujekrótko:
„Istniejeprawonarodów,aletakżeprawoludzi”.
PowstałepoIwojnieświatowej„państwanarodowe”niebyłytak
naprawdęnarodowymi.CzechosłowacjętworzylinietylkoCzesi
iSłowacy,alerównieżdużemniejszości:niemiecka(ponad3mln),
węgierska(prawie750tys.),rusińska(ponad460tys.),nielicząckilku
mniejlicznych.Jeszczebardziejfakttenstawałsięwidoczny
naprzykładzieKrólestwaSerbówChorwatówiSłoweńców,później
KrólestwaJugosławii,chociażtamporoku1929próbowano
zadekretowaćistnieniejednego,jugosłowiańskiegonarodu
ijugosłowiańskiegojęzyka.
„JesieńNarodów”naprzełomielat80.i90.XXwieku,rozpad
Czechosłowacji,JugosławiiiZSRRprzyniosłynowezmianynamapie
politycznejEuropyŚrodkowejiPołudniowo-Wschodniej.Dzisiaj
wszystkienarodytegoregionumająswojesuwerennepaństwa,wśród
nichrównieżite,którewmonarchiihabsburskiejtraktowanebyły
