Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
rozwiniętej,literaturzeniemieckiej.Byływspólnetradycjekulturalne,
choćniebyłowspólnychwpełnitradycjipolitycznych.Istniało
wprawdziecesarstwo,uważanezapaństwowyorganizmniemiecki,ale
odczasupokojuwestfalskiegowładzacesarzabyłafikcjąpolityczną.
MilitarnakarieraPrusstanowiładowód,żeNiemcynieistniejąjako
jednośćpaństwowo-polityczna.Wprawdziewłaśniewdrugiejpołowie
XVIIIwiekunastąpiłgwałtownyrozwójogólnoniemieckiejliteratury
pięknej,literaturynaukowej,filozoficznejipublicystykipolitycznej,
leczjednakciwszyscymyślicieleipoecimarzącyojakiejśjedności
niemieckiejbynajmniejniesądzili,żenależyotęjednośćwalczyć,
żenależytęjednośćnarzucać.Przeciwnie,wyznawalionihasła
ogólnoludzkiegobraterstwa,widzieliprzyszłośćwpogodzeniusię
wszystkichwolnychludzi,oddawalisiękosmopolitycznymutopiom.
Wroku1772Goethewykrzyknął:„PatriotyzmnawzórRzymian!
Boże,ochrońnasprzedtymjakprzedpostaciąolbrzyma”.AChristoph
Wielandjeszczewroku1793,awięcwczasiewielkiejrewolucji,
pisał,żeodkilkulatsłyszyoniemieckimpatriotyzmie,aleniewie,
cobytobyćmiało,iniewie,jakbytosiępogodzićdało
zobowiązkami,„jakiemamywobecinnychnarodów[…],którzy
sąnaszymibraćmi”.TakżewAustriiwłaściwejjeden
znajoświeceńszychludziswegopokoleniaJosephvonSonnenfels
wydałwroku1771książeczkępodtytułemOmiłości
ojczyzny,wktórejpisał:„Naszesercapozostajązimnenadźwięksłowa
ojczyzna[…].Wnaszychuszachsłowoojczyznatotylkonic
nieznaczącydźwięk,aprzecieżdlaRzymianiGrekówbrzmiałojak
imięukochanej”.Polakowinasuniesięrefleksja,żewłaśniewtym
czasieistniaławWarszawieSzkołaRycerska,gdziewpajanouczniom
patriotyzm,aIgnacyKrasickidlanichpisałwierszŚwiętamiłości
kochanejojczyzny,dodziśznanykażdemuprawiedzieckupolskiemu.
NiemniejiwNiemczechodczuwanozbliżającesięnoweczasy.
JeszczeprzedwybuchemrewolucjiweFrancji,bowroku1787,ukazał
