Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
13
racjachhistoriilokalnej.Jegoświatiświat,któryoglądał,byłyżydowskie,co
potwierdzajątakżeówczesneurzędowestatystyki.Niczymwarchetypicznych
opisachsztetli,jakchoćbywliterackimobraziepióraSzalomaAsza,nieży-
dowscymieszkańcywięcuChoroszabohateramipobocznymi8.Dodajmy:
obojętnymilubwrogimiwzależnościodmiejscaipodjętegowątku.Tymnie-
mniejczytelniktychreportaży,szczególniewspółcześnie,poponadstulatach
odichpowstania,będzieczęstonapotykałmiejscainazwybliskieiznane
muzautopsjibądźidentyfikowaneizawłaszczaneobecnienapotrzebywła-
snej,lokalnejwizjidziejów.ReportażeChoroszaniuansujątenwspółczesny
obrazisamewsobiehistoriamipograniczapolsko-żydowsko-białoruskiego,
któregostrukturaspołecznazostałataksilniezmienionazasprawąIIwojny
światowejipowojennychporządków.
*
*
*
Polskojęzycznąedycję„reportażyzestrefyosiedlenia”kierujemynietylkodo
osóbzainteresowanychhistoriąŻydów.Wagętegodokumentuwidzimyrównież
dlazgłębiającychdziejegospodarczewschodnichterenówbyłejIRzeczypospolitej,
atakżehistorykówipasjonatówdziejówlokalnychspołecznościorazmiast
imiasteczekdzisiejszegopograniczapolsko-białoruskiego.Mamynadzieję,że
lekturatychmateriałówpozwolinaprzerzuceniemostumiędzypostrzeganiem
(wciążniestetyodrębnym)historiiżydowskiejinieżydowskiej.Sądzimy,żeudo-
stępnienietychźródełwjęzykupolskimzachęcinietylkodoichwykorzysta-
niawwarsztacieprofesjonalnychbadaczy,alerównieżwpracydydaktycznej
naróżnychszczeblachedukacjihistorycznejiwzakresiestudiówżydowskich.
Konteksty
Wedługjedynegorosyjskiegospisupowszechnegopodającegowmiaręrealne
dane(z1897roku)blisko50,aniejednokrotnienawetponad60%ludności
większychmiastgubernibiałoruskich,wchodzącychwskładstrefyosiedle-
nia,stanowiliŻydzi9.Liczbężydowskichmieszkańcówgubernigrodzieńskiej
imińskiej(agłównietychterenówdotycząreportażeChorosza)womawia-
nymokresiemożnaoszacowaćnablisko300tys.10
JużwpierwszejpołowieXIXwiekuŻydziaktywniewłączylisię
wprocesuprzemysłowieniategoregionu.Zestatystykprzytoczonych
8Por.K.Więcławska,„Miasteczko”SzalomaAszajakoarchetypliterackiegoobrazu„sztetl”[wi]Orto-
doksja,emancypacja,asymilacja.Studiazdziejówludnościżydowskiejnaziemiachpolskichwokresierozbiorów,
red.K.Zieliński,M.Adamczyk-Garbowska,Lublin2003,s.191–201.
9E.Mendelsohn,ClassStruggle…,s.5.
10Por.I.Schiper,Dziejehandlużydowskiegonaziemiachpolskich,Warszawa1937,s.551.