Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Biolingwistykaaparadygmatywjęzykoznawstwie
[w]szelkaliczącasięgramatykageneratywnabędziesięwprzeważającejmierzezaj-
mowaćprocesamipsychicznymi,któredalekowykraczająpozapłaszczyznęrzeczy-
wistejczynawetpotencjalnejświadomości(Chomsky[1965]1982:21).
Stanyjęzykoweumysłuigenetyczneuwarunkowaniapowstaniajęzykarozumia-
negojakonnarządpoznawczy”(cognitiveorgan)charakterystycznydlagatunku
ludzkiegobadabiolingwistyka(zob.Chomsky2000:2;2007a:2;2016:5;Ber-
wick,Chomsky2016:56).Językwtymujęciujestzarównonarzędziemmyśli,
jakiorganembiologicznymorazbiologicznącechąludzką(zob.również,wnieco
innejperspektywie:Anderson,Lightfoot2004).
AspektformalnydokonańChomsky’egołączysięściślezimplikacjamidla
wszelkiejteoriibiologicznej-własnościąludzkiejzdolnościjęzykowej(opisanej
wsposóbformalnym.in.poprzezoperacjęscalania)jestmożliwośćwykorzysta-
niaskończonejliczbyelementówdotworzenianieskończonegozbioruwiększych
jednostekjęzykowych.JakzauważawswoichpracachChomsky,własnośćtaka
jestwyjątkowawświeciebiologicznym28.
NowszeinajnowszepraceChomsky’ego(np.Chomsky2005,2007a,2007b,
2011,2016,2021)możnawtejperspektywieuważaćzadotyczącezarównoję-
zykoznawstwaifilozofiijęzyka,jaki-czymożenawetprzedewszystkim-filo-
zofiiumysłuibiolingwistyki,rozumianejjakonaukabadającanstanyjęzykowe
umysłu”(Chomsky2000:2)igenetyczneuwarunkowaniapowstaniajęzykaro-
zumianegojakonnarządpoznawczy”charakterystycznydlagatunkuludzkiego
(Chomsky2007a:2).Językimyślsąwtymujęciupołączone,językbowiem
należyrozumiećjakonarzędziemyśli,czyli‘znaczenieuzewnętrznione’(poprzez
dźwiękilubgesty).
WswojejmonografiidotyczącejstrukturyteoriineurokognitywnychMa-
teuszHoholzauważa,żenprzyjęcieokreślonegoparadygmatuwpływanawy-
bórheurystykorazschematówinterpretacyjnych”,aposzczególneparadygmaty
wpływająna:
(a)wzbogaceniewiedzytowarzyszącejodanezróżnychdziedzinnauki,
(b)wyznaczeniecelówbadawczych,
(c)przyjęcieokreślonejwizjiantropologicznej,wtymfilozoficznychpoglądówna
funkcjonowanieumysłu(Hohol[2013]2017:87).
Powyższepunktymożnaodnieśćrównieżdobiolingwistyki-prowadzonewjej
obrębiebadaniazdecydowaniewyznaczająnowecelebadawczeimająolbrzymi
wpływnarozumienierelacjijęzyk↔umysł/mózg.Nowaperspektywabadaw-
cza(czyliparadygmatmentalistycznyrealizowanyprzezbiolingwistykę)maduże
28Por.równieżtytułksiążkiBerwickaiChomsky’ego:WhyOnlyUs?LanguageandEvolution.
19
