Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
CZĘŚĆI.
WPROWADZENIEDOEKONOMII
czynnikówprodukcji,odtegozależybowiemsiłaiskutecznośćmotywacjiludziuczestni-
czącychwprocesachgospodarczychorazefektywnośćposzczególnychpodmiotówicałej
gospodarki.
Własnośćmożnazdefiniowaćjakozbiórefektywniewykorzystywanych(anietyl-
kodeklarowanychczyzapisanychwkodeksielubkonstytucji)uprawnień,inaczejpraw
własności,jakimidanypodmiotwłasności(właściciel)dysponujewodniesieniudookre-
ślonegoobiektu(przedmiotu)własności.Nazbiórtenskładająsięnajogólniejbiorąc,
dwapodzbioryuprawnień:(1)faktycznekorzystaniewróżnorodnysposóbzobiektu
własności(np.czerpaniedochodów),(2)bezpośrednilubpośredniudziałwpodejmowa-
niuistotnychdecyzjidotyczącychwykorzystaniategoobiektu,czyliwzarządzaniunim.
Jakdowodzipraktyka,faktycznekorzystaniezdanegoobiektuzregułyjestsilnieuzależ-
nioneodudziałuwzarządzaniunim.
Własnośćjestzjawiskiemstopniowalnym.Możnabowiemkorzystaćzobiektówwłas-
nościidecydowaćonichwróżnymstopniu.Międzyinnymidlategomożemynazwać
kogośwłaścicielemwyłącznym,pełnym,niepełnym,współwłaścicielemitd.
Własnośćmawieleaspektów.Ekonomiaanalizujeprzedewszystkimekonomiczny
aspektwłasnościionjesteksponowanywpodanejwyżejdefinicjiwłasności.Wrzeczy-
wistościtegoaspektuwłasnościniedasięoddzielićcałkowicieodinnychjejaspektów,
wszczególnościprawnego,aletakżepolitycznego,ideologicznegoitd.
Wanalizachteoretycznychwystępujerozróżnieniemiędzywłasnościąwsensiefor-
malnoprawnymawłasnościąwsensieekonomicznym.Oddzieleniewanalizieteoretycz-
nejdanegoaspektuwłasnościodinnychjejaspektówwymagasprecyzowaniaodpowiedzi
przynajmniejnadwapytania:(1)pytanieopodmiotwłasności–chodzioto,kogouzna-
jemyzawłaściciela(właścicieli)oraz(2)pytanieoprzedmiotwłasności–chodzioto,
couznajemyzaobiekt(obiekty)własności.
Podmiotemwłasnościmogąbyćzarównokonkretniludzie(pojedynczeosoby,rodzi-
ny,grupyosób),jakiinstytucje(przedsiębiorstwa,gminy,państwa).Wprzypadkuwłas-
nościwsensieekonomicznymzarzeczywistych(faktycznych)właścicielidanegoobiektu
uznajemytylkokonkretnychludzi,tzn.teosoby,rodzinylubgrupyosób,któreczerpią
relatywnienajwiększekorzyściztegoobiektuorazmająrelatywnienajwiększyudział
wdecydowaniuonim(zarządzaniunim).
Pojęciewłasnościmożnaodnosićzarównododóbrmaterialnych(wtymdarów
przyrodyorazproduktów),jakiniematerialnych(np.prawadoinformacjilubgłosze-
niawłasnychpoglądów).Wrozważaniachowłasnościnajczęściejchodziodobrarzad-
kie,występującewograniczonejilości.Częśćzwiązanychztymidobramistosunków
własnościpowstajeiistniejeniezależnieodpewnychnormregulującychrzeczywistość
(np.normprawnych),resztawynikawprostztegotypunorm.Jestzrozumiałe,żeekono-
mistówinteresujeprzedewszystkimwłasnośćdóbrmającychistotneznaczeniegospodar-
cze,wtymzwłaszczawłasnośćpodstawowychczynnikówprodukcji.Zpunktuwidzenia
własnościnajwięcejniejasnościikontrowersjijestzwiązanychzczynnikiempraca.Przez
długiczaswieleemocjiwzbudzałydyskusjewokółpytania:czypracajesttowarem(spe-
cyficznym)sprzedawanymikupowanymnarynku.Czynajmującysiędopracyczłowiek
jestpodmiotemczyprzedmiotemwłasności?
32
