Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1
Obrazmakroskopowy
1010Termodynamika
Obserwatorom,którzymierząprzestrzeńiczasużywającróżnychskal,światpoka-
zujezupełnieodmienneoblicza.Codzienny,makroskopowyświat,postrzeganywskali
metrówisekund,wyglądazupełnieinaczejniżmikroskopowy,atomowyświat,mierzony
wskalachokołodziesięćrzędówwielkościmniejszych.Jeszczeinaczejprzedstawiasię
królestwokwarków,którestajesiędostępne,jeśliskalęzmniejszymyokolejnedziesięć
rzędówwielkości.Rozciągającskalęwprzeciwnymkierunku,wchodzimywobszary
astronomii,adalejkosmologii.Terozmaiteobrazypowstająwwynikuróżnychspo-
sobówporządkowaniadanych,podczasgdypodstawoweprawafizykipozostajątakie
same.
Prawafizycznewnajmniejszejosiągalnejskalisąnajbardziej„fundamentalne”.
Wwiększejskali,gdymusimyoperowaćinnymizmiennymifizycznymi,sąonejed-
nakmałoużyteczne.Pełnawiedzanatematkwarkównicnamniemówiostrukturze
jądra,dopókiniezdefiniujemyzmiennychjądrowychwjęzykukwarkówiniewypro-
wadzimyrównańruchunatezmiennezodpowiednichrównańwmniejszejskali.Nie
potrafimytakiejproceduryprzeprowadzićdokładnie,aczkolwiekwzasadziewiadomo,
jaknależytozrobić.Dlategoteżkażdyzakresskalmusibyćopisanyfenomenologicznie,
zapomocązmiennychiprawobserwowanychwdanejskali.Naprzykładatomjestopi-
sywanyzapomocąelektronówijądra,bezodniesieńdokwarków.Światorozmiarach
mniejszychniżjądrowkraczadotychrównańtylkopośrednio.Obecnyonjestwtakich
parametrach,jakstosunekmasyelektronudomasyprotonu(stosunektenmożnawy-
znaczyć,ograniczającsiędodoświadczeńwskaliatomowej).Podobniewzakresiema-
kroskopowym,gdzieatomysązbytmałe,abymogłybyćzauważone,opisujemymaterię
zapomocązmiennychmakroskopowychtakich,jakciśnienieitemperatura.Atomowa
strukturamateriipojawiasięnasceniemakroskopowejpośredniowewłasnościachta-
kich,jakgęstośćczypojemnośćcieplna,któremogąbyćmierzonezwykorzystaniem
pomiarówmakroskopowych.
Zdoświadczeniawiemy,żeciałomakroskopowezazwyczajpokrótkiejchwilido-
chodzi,czyinaczej„relaksuje”dostanustacjonarnego.Tenstannazywamystanemrów-
