Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
TeresaBernadettaKulik
1.1.Systempojęćwpielęgniarstwie
zmianajakadokonujesięworganizmieczłowiekajestdetermino-
wanaczynnikamichorobotwórczymiatychjestwiele.Wedługwie-
luautorówwmodelubiomedycznym,gdyzaczynadziałaćczynnik
patogenny,przestajesiętraktowaćczłowiekajakozdrowego.Wy-
stępujetutypowadychotomia–zdrowiejestwtedy,gdyniemaob-
jawówchoroby(Sęk2003,2005).
Salutogenetyczny
Pomodelubiomedycznymwstudiachnadzdrowiemichoro-
modelzdrowia
bąpojawiasięmodelsalutogenezy,któryzostałodkrytypodobnie
jakmodelstresuSelyegowtokuwielubadańianaliznaukowych.
TwórcąmodelubyłAntonowski,którypostawiłwtrakciebadań
podstawowepytanie.Dlaczegoludzie,mimoiżpodlegająoddziały-
waniomwielustresorów(patogenów)zachowujązdrowie,awwy-
padkujegozałamaniaszybkodozdrowiapowracają(Sęk1992;
Antonowski1995).Antonowski(1979)zakłada,żenormalnymsta-
nemfunkcjonowaniaczłowiekajestjegowewnętrznaizewnętrzna
równowaga,aletakżebraktejrównowagi.Stądteżstałedostosowa-
niesięorganizmudobodźców(stresorów)potobytworzonabyła
optymalnamożliwośćpodstawzdrowia.
Zdrowiejestwięcpowiązanezestresemistałymrównoważe-
niemwymagańizasobów,wtymujęciujesttakżeprocesemstałego
radzeniasobiezestresem(Sęk2003,2005).
Paradygmatsocjomedycznyzdrowia
Zdrowie–paradygmat
Zupływemczasuzaczętodostrzegać,iżnazdrowiewpływają
socjomedyczny
również(obokczynnikówbiologicznych)czynnikispołeczne.Wtym
momenciezdanosobiesprawę,żezdrowieniejestwyłączniedo-
menąmedycyny,alewielunauk.Powstaławięcsocjomedyczna
koncepcjazdrowia,opartanamyślifilozofiineopozytywistycz-
nej.Wedługtejkoncepcjinczłowiektoprzedewszystkimzespół
elementówpowiązanychwzględnieprostymirelacjami,wiedza
okażdymelemencieikażdejrelacjitowiedzaoczłowiekujako
całości”(Aleksandrowicz1988;Kulik1997,2002).Zdrowiewtej
koncepcjirozumianebyłojakokategoriauniwersalnaijednoznacz-
nadlakażdejposługującejsięniąosoby,niezależnieodwpływu
izmianotoczenia.
Paradygmatsocjoekologicznyzdrowia
Zdrowie–paradygmat
Momentemprzełomowymwpostrzeganiuzdrowiabyłowej-
socjoekologiczny
ścieszerokimfrontemnaobszarymedycyny,oboknaukspołecz-
nych,ekologii.Przedmiotembadaństałysię(cyt.zaTitkow1983)
nzachowaniaotaczającechorobę”
,natomiastbiomedyczneaspekty
zdrowiastałysięwtejorientacjijednymzwieluwyznaczników
działania,gdyżotreścidziałańdecydowaćmiałwrównymstop-
niucałypsychologiczny,społecznyikulturowykontekst,wjakim
82
TomI