Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
RomanAndrzejTokarczyk
tywizmuprawniczegotwórcąprawajestwyłączniepaństwo,alehistorycznierzecz
wyrażając,sąobarównoczesnewczasie.Nurtyprawanaturyniekwestionujątego
poglądu,mającprzedewszystkimnauwadze,abypolitykapaństwowaistanowione
przezniaprawopozostawaływzgodnościzprawemnatury.Realizmprawniczy
wswejwersjisocjologicznejmagłównienauwadzebardziejspołeczneuwarunko-
waniaprawaniżuwarunkowaniapolityczneprzezpaństwo,awwersjipsycholo-
gicznejprzedewszystkimuwarunkowaniapsychiczneprawa.
Prawostajesięnieuchronniezjawiskiempolitycznymzpowoduuwikłania
wprocesysprawowaniawładzyprzezpaństwo.Należydonajważniejszychnarzędzi
sprawowaniawładzy,przedewszystkimwładzypaństwowej.Określaramyzgodne-
gozprawem-legalnegozachowaniapodmiotówwładzyorazobywateliniespra-
wującychrólwładczych.Odnośniedoobywateliramytedotycząichuprawnień
iobowiązkówocharakterzeperswazyjnymbądźiprzymusowym.Nadużywanie
prawajakonarzędziapolitykiwładzypaństwowejmożeobniżaćjegoprestiż,pro-
wadzącdoinstrumentalizacjiprawa.Przejawiasiętownaruszaniuakceptowanej
przezspołeczeństworównowagimiędzyprawemjakonośnikiemdoniosłychwar-
tościaprawemjakotylkośrodkiemprzydatnymcelomzachowywaniawładzy.Brak
owejrównowagi,naruszanejniekiedyprzeznowąwładzępolityczną,pozbawiapra-
woskutecznościwdłuższymczasie,ponieważtracionozaufanieiprestiżspołeczny,
stajesięcorazbardziejsuroweijestwypieraneprzezbardziejakceptowanenormy
społeczne.Właściwerelacjeprawaipaństwademokratycznegopolegająnatym,
żejegokompetentneorganysąźródłemirealizatoremprocesówprawotwórczych,
stosowaniaprawaijegoegzekwowania.Poprzeztworzenieistosowanieprawapań-
stworealizujeswojewładczefunkcjepolitycznewobecpodległychmuobywateli.
Prawolegitymizujenormatywniewładzępaństwowąpoprzezokreślanielegalnych
jejkompetencji,strukturiprocedurdziałaniaorazokreślastatusobywateliwich
stosunkachwzajemnychistosunkachzpaństwem.
Rozważajączwiązkiprawazpaństwemdemokratycznym,opartymnazasadzie
podziałujegowładzynaustawodawczą,wykonawcząisądową,należymiećnauwa-
dzezróżnicowaniejejupolitycznienia.Organyustawodawczezregułysąbardzoupo-
litycznionezpowoduichskładuprzezreprezentantówposzczególnychpartiipoli-
tycznych.Mniejścisłebywajązwiązkiwładzywykonawczejzpolitykąwprzypadkach
wielopartyjnościibardzościsłe,gdydominujewparlamenciejednapartiapolityczna.
Przeważajednakpostulatapolitycznościwładzywykonawczej-rządu,lekceważony
oczywiściewprzypadkachdominacjijednejpartiiposiadającejwiększośćwparla-
mencie.Natomiastcałkowicieapolitycznapowinnabyćwładzasądowairóżnegoro-
dzajutrybunałów,cotakżeniekiedyzależyodskładupartyjnegoparlamentuistopnia
zależnościodniegowładzywykonawczej.Działaniawszystkichtychrodzajówwła-
dzysąlegalne,gdysąsformalizowaneprawem.Jednakżewpraktycepewneznaczenie
mogąmiećnieformalnewpływypoprzeztzw.lobbingalboklientyzm,polegającyna
