Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
RomanAndrzejTokarczyk
organizacji.Sankcjezanaruszenieprawabywająbardzosurowe,wwielupaństwach
ażpokaręśmierci,natomiastnajsurowsząsankcjąworganizacjachbywawydalenie
zniejdotychczasowegojejczłonka.
Oczywistatożsamośćprawaistatutówobjawiasięwichwspólnejprzynależ-
nościdonormludzkiegopostępowania.Obecnietwórcomnormstatutowychprzy-
świecająambicje,abybyłyonerówniestaranniedopracowanejaknormyprawa.
Niekiedytepierwszebrzmiąpodobniejaktedrugie.Wtensposóbstająsięjedno-
cześnienormamiorganizacjispołecznejinormamiorganizacjipaństwowej.Twórcy
normstatutowychzwykletroszcząsięodoskonałośćichformy,niekiedyprzypomi-
nającejnawetdojrzałekodyfikacjeprawne.Obowiązujeogólnazasadaniedopusz-
czającasprzecznośćnormstatutowychzprawem.Warunkiemtworzeniastatutu
jestzreguływcześniejszarejestracjaprawnaorganizacji,którejondotyczy.Normy
organizacji,zwłaszczatakichjakpartiepolityczneizwiązkiwyznaniowe,wywierają
dużewpływynaprawo.Prawoniektórychpaństwuznajepewnenormyorganizacji
zaprzynależnedosystemuprawa,upatrującwtymprzejawyuspołecznieniaprawa
-zbliżeniagoniejakodopewnychkręgówspołecznych.
Normyreligijne,wyrażającepobożnośćpoprzezwiaręwBogawformieokreślonych
praktykiprzynależnośćdospecyficznejorganizacjispołecznej,jakąjestKościół,zawie-
rajątreściuzasadnianewkategoriachdobraizła.Ztegowzględu,wpewnychzakresach,
sątożsameznormamiprawnymi,moralnymiiobyczajowymi.Wśródnormreligijnych
wyodrębnionesąnormywewnątrzorganizacyjnefunkcjonowaniaKościoła,zwanepra-
wemkanonicznym,wchrześcijaństwietakżeprawempapieskim.Normyreligijneprawa
kościelnegopoczątkowomiałycharakterkościelnegoprawazwyczajowego,późniejzaś
zaczęłyodznaczaćsięcechamitypowegoprawastanowionegoprzezpaństwa.
3.Prawoaobyczajeimoralność
Normaobyczajowa,zktórąnajczęściejutożsamianajestnormazwyczajowa,to
normapostępowaniawystępującawdanejgrupiespołecznejiaprobowanaprzez
członkówtejgrupy.Wpraktycepolskiegoorzecznictwasądowegoczęśćsądówoby-
czajizwyczajuznajezasynonimy,aczęśćjeróżnicuje.Owaróżnicapolegawówczasna
mniejszejmocyobowiązującejzwyczajuniżobyczajuizupełnymbrakusankcjitego
pierwszego.Dozwyczajównależąnp.urządzanieswatów,zaręczyn,choinki,dyngusa.
Wiadomo,żeobyczajekształtująsiępoprzezwielokrotnepowtarzaniewpodobnych
okolicznościachtychsamychzachowań.Rodzitoprzeświadczeniepowinnościtakie-
gopostępowaniazuzasadnieniem,żetaknakazujedługotrwałatradycja.Owadługo-
trwałośćwskazuje,żeobyczajenależądonajwolniejmodyfikowanychformkontroli
przymususpołecznego.Naogółuzupełniająnormyinnychsystemównormatywnych
-prawa,religii,moralnościnazasadachnwypada”
,nniewypada”
,njestprzyjęte”
,nnie
jestprzyjęte”
,rzadkopopadającznimiwsłaboartykułowanekonflikty.Wspołeczno-
