Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
Zamiastwstępu
chwilęzagościliwliteraturze,bystaćsięzaledwiezapowiedziątragicznieur-
wanegociągudalszego(toprzypadekGajcego,Stroińskiego,Borsukiewicza),
zdrugiejzaści,którymdanebyłodokonaćpowojennegorozrachunkuzwo-
jennąprzeszłością(Borowski,Wojtyła).Pojawiąsiętakżetwórcy,którychdro-
gabyłabardziejskomplikowana–którzystanęliwobeckoniecznościtrudnej
weryfikacjiswojejprzedwojennejwrażliwościipoetyki,weryfikacjiporaz
pierwszydokonywanejdoraźniewczasiewojnyi–coważniejsze–weryfika-
cji,którastałasięsposobemartystycznegofunkcjonowaniawczasiepowo-
jennym.TohistorieIwaniuka,PrzybosiaiŚwirszczyńskiej.
Przyjętaprzezemniedwudzielnośćopisu,podziałnaodrębneczęścipo-
święconepoetomwojennym,którzywojnynieprzetrwali(wyjątkiemjesttu
Wojtyła)itym,którzyocaleli,pozostającspadkobiercamiwojennejtraumy,
wynikazgłębokiegoprzekonaniaokoniecznościrespektowaniaodmienności
porządków,wjakichprzyszłoimżyćitworzyć.Pokoleniewojennepozostawi-
łoposobiewznacznejswejczęścizaledwiezapowiedzi,pierwociny,któreco
najwyżejsygnalizowaćmogłyniezwykłyciągdalszy.Artystycznąkontynuację,
któranigdyniezostałaspełniona.StądrozdziałpierwszyWysłowićwojnęnosi
podtytułPróbypokoleniawojennego.Botozaledwiepróby,przymiarki,po-
wstającewpośpiechuibolesnejświadomościnieuchronnegoprzedwczesne-
gokońcaautorów,wstępnewersjeichutworów,którymnigdyniedanebyło
zyskaćpełniidojrzałości.Wobectakiejszansy,aleibolesnegoprzymusudania
świadectwaitrudnegorozrachunkuzwojną,stanęlinatomiasttwórcy,którym
udałosięprzetrwaćwojennykataklizm.MusielioniUdźwignąćwojnęiodna-
leźćwsobiesiłydopowtórnegozmierzeniasięznią.Stanęliprzecieżprzed
koniecznościądokonaniarozrachunkuiznalezieniajęzyka,którybyłbywstanie
tenrozrachunekdojrzalewysłowić.DlanichbowiemHwojnastałasięnajważ-
niejszympunktemodniesieniawmyśleniuowłasnejprzeszłości”10.Cowięcej
–oddalaniesięodwojnynietłumiłojejwpływu,alepotęgowałonarastanie
jejznaczeniawichbiografiachitwórczości.Wojna,będącawperspektywie
historycznejikulturowejHcentralnymdoświadczeniempolskiegoXXwieku”11,
stałasiętakżedoświadczeniemcentralnymichdwudziestowiecznychbiografii.
WprzyjętejperspektywietytułowychHspotkańzautorami”staramsię
ocalićniepowtarzalnośćdrógiświatówkażdegoznich.Respektująciwielo-
10P
.Rodak,WojnajakocentralnedoświadczeniepolskiegowiekuXX,wtomie:Dwudzie-
stowieczność…,s.212.
11Ibidem,s.222.
