Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
Zamiastwstępu
nymniemalźródłemjestzastanawianiesięnadwłasnymiprzeżyciami
–aleitutajniełatwozdaćsobiesprawę,naprzeszkodziestoibrakdo-
stosowanegodonowychdoznańjęzyka–awiemy,jakkonwencjeprze-
kształcająnajszczerszenawetodczuwanie.Przykłademsąlicznepróby
ujęciaHnagorąco”doznańwojennychwformęliteracką–topróby
najczęściejnieudane.OprzeżyciachwojennychEuropybędziewiado-
modopierowtedy,gdystanąsięonefaktemspołecznym,tzn.wyła-
dująsięwnowychprądachfilozoficznychiartystycznych,gdyutrwalą
sięwwalcezmateriałemtwórczym–wsłowie,wbryle,wbarwie,
wdźwięku.Oczywiścieniemyślętuoutrwalaniuwojennejtematyki,
którajestsprawądrugorzędną,aleoogólnejatmosferze,ozmianie
proporcyjwewnętrznych-nacowielkiedoświadczeniezbiorowenie
możepozostaćbezwpływu4.
Miłoszjużwówczasbyłwpełniświadomtego,żeHmusiulecradykalnej
przemianiejęzykopisutegowielkiegodoświadczeniazbiorowego.Jeszczego
niema,jeszczenieistnieje”5.ŻadnaprzecieżHwojnatraktowanajakoczęść
literaturyisztukinieofiarowuje(ł)wdarzegotowegojęzyka”6.Taświado-
mośćbrakujęzyka,będącegowstaniewysłowićiudźwignąćwojennąrze-
czywistość,byłazresztąudziałemnietylkoMiłoszaijegorówieśników.Tak-
żepokoleniamłodszego,urodzonegowokolicachroku1920.Przynależący
doniegoZdzisławStroińskiwyznawał:HWchwiliobecnejzresztąocenienie
oddźwiękunaszejapokaliptycznejrzeczywistościwliteraturzejestzupełnie
niemożliwe”7.Wrepertuarzeartystycznychśrodkówikonwencjidostępnych
4Cz.Miłosz,Przeżyciewojenne,w:idem,Legendynowoczesności,Kraków1996,s.81.
Tekstyzebranewtymtomie,esejeokupacyjneCzesławaMiłoszaorazlisty-esejeJerzego
AndrzejewskiegoiCzesławaMiłosza,powstawaływlatach1942-43.
5M.Wyka,„Legendynowoczesności”CzesławaMiłosza,wtomie:Lekturypolonistycz-
ne.Dwudziestoleciemiędzywojenne.IIwojnaświatowa,t.II,podred.R.Nycza,Kraków
1999,s.412.
6M.Wyka,Literaturawpunktachzerowych,wtomie:Dwudziestowieczność,podred.
M.DąbrowskiegoiT.Wójcika,Warszawa2004,s.69.
7L.Z.Stroiński,Oliryce,dramacie,etymologiiiinnychfiglach(Wzwiązkuzartykułem
St.ŁomieniaPokolenieliryczneidramatyczne),w:idem,Chmura.Portretpoety,Lublin
2011,s.89.TeksttentopolemikazesłynnymmanifestemAndrzejaTrzebińskiegoPoko-
lenieliryczneidramatyczne.ArtykułStroińskiegoniebyłpublikowanyzażyciaautora.
Por.M.Bartyzel,„SztukaiNaród”wWielkimTeatrzeŚwiata.Dramatiteatrwprogramie
pismaiśrodowiska„SztukiiNarodu”1942-1944,Toruń2005,s.86.
