Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Czymjestantropologialiteratury?
13
wychodzipozawłasną,jednostkowąperspektywę15.Iser
powołujesięnafragmentAnatomiikrytykiFryela,wktórej
autorobrazowowyjaśniłproceslektury,mającydwojaki
charakter:pierwszyznich,odśrodkowy,zakładaasocjację
treściliterackiejdoindywidualnychdoświadczeńczytelni-
ka,drugizaś,dośrodkowy,jesttym,copostulowałIngar-
den-uspójnianiemliterackiejtreścipoprzezzapełnianie
miejscniedookreślonych16.Dziękitakiemuspojrzeniuna
tekstliteraturamożebyćtraktowanajakojedenzpodsta-
wowychobiektówantropologii.Jejjęzykowanaturapozwa-
la,bezodnoszeniasiędotranscendencji,nabadanieprag-
nieńiobawjednostek,ajednocześniejestświadectwem
pozytywnej,aczzarazemkoniecznejfikcji,tworzącejjeden
zmechanizmówbezpieczeństwakażdejkultury17.Konstru-
ującswąteorięantropologiiliterackiej,Iserjestświadomy
dziedzictwaliteraturoznawczejteorii,któranadobreroz-
wijałasięodczasówpsychologiianalitycznejCarlaGustava
Junga,choćjejzałożenia,zasprawąodrzuceniapsychologi-
zmuwpodejściudomituiarchetypu,dziękiFryelowiiPhil-
lipowiWeelwrightowiuległypóźniejzmianie.Jakpodaje
MichałPawełMarkowski,antropologialiterackawswym
ujęciuencyklopedycznymuwzględniadwiegłównetrady-
cjebadawcze:jungowską(MaudBodkin)itęodrzucającą
psychologizacjętekstu(Frye,Weelwright)18.Iserzdajesię
jednakbardziejpamiętaćotejdrugiej;jegozdaniemfikcjo-
nalnatreśćliteracka,byzachowaćswójpozytywnystatus,
niemożebyćopartanakompensacyjnychfunkcjachtekstu.
ChoćIserposługujesiępojęciemczłowiekajakonniedokoń-
czonegozwierzęcia”,toowoniedokończenieznajdujeswoje
spełnieniewliterackiejfikcji,którajestkoniecznączęścią
każdejludzkiejkulturyiniewynikazegocentrycznychprag-
15Tamże,s.265-267.
16Zob.tamże,s.265.Por
.N.Frye,Anatomiakrytyki,dz.cyt.,s.84.
17FikcjatawrozumieniuIserawychodzipozapiśmienność,dotyczy
bowiemrównieżkulturoralnychnniskiegorejestru”
.
18Za:M.P
.Markowski,Antropologiailiteratura,dz.cyt.,s.24.
