Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
waćjakoodrębnesystemy,podlegającezmianomidziałającewedługwłasnych
zasad”21.Wyróżniamieksponujęnajważniejsząinstytucjępolsko-żydowskiego
pogranicza-prasężydowskąwjęzykupolskim,którastanowiłarównieżfunda-
mentpolsko-żydowskiegoobieguliterackiego.Dolekturywybieramzjednejstro-
nyperiodykiniebadanedotądszerzej,takiejakwarszawskisensacyjnydziennik
n5-taRano”
,zdrugiejzaśtakie,jaknWolnomyślicielPolski”ilondyńskienWia-
domości”
,któreniebyłyadresowanewyłączniedożydowskichczytelników,ale
powstałyjakorezultatpolsko-żydowskiejwspółobecnościiwspółdziałania.Pro-
ponujęprzytymniesyntetycznyopisczycharakterystykępism,alelekturępro-
wadzonąpodkątemwybranegoproblemu,tematuczyautora.Spośródtekstów
interesująmniemiędzyinnymi:polsko-żydowskapowieśćwodcinkach,naro-
doweopowieścidladzieciikobiecapowieśćasymilatorska.Wbadaniachniewy-
kraczamzasadniczopozarok1939:wyjątekczyniędlaemigracyjnejpublicystyki
MieczysławaGrydzewskiego,którąwiążęzjegodziałalnościąmiędzywojenną22.
Wstępnąpróbęhistoryczno-kulturowegoujęciaproblematykipolsko-żydow-
skiegopograniczaprzedstawiłamwogłoszonymw2008rokuartykulePogranicze
polsko-żydowskie:języki,kultury,literatury23.Książkaprzekraczajednakradykal-
niemetodologicznyhoryzont,jakizostałtamwytyczony.Proponujerównieżinny
sposóbopisuniżpoświęconeliterackimpograniczomliteraturoznawczeprace
MieczysławaKlimowicza24czySławomiraŻurka25.Wpierwszejznichpogranicze
badanejestpodkątemkulturowychzapożyczeńiwpływów,wdrugiej-potrakto-
wanejakorodzajkategoriiaksjomatycznej.
Częśćtekstówzamieszczonychwtomiebyłajużwswoichwstępnychwersjach
publikowana,częśćogłaszanabyławyłączniepoangielsku,częśćdrukowanajest
porazpierwszy.Wszystkiezostałynajegopotrzebyuzupełnione,poprawione
inajczęściejzasadniczoprzepracowane.
21
B.Harshav,LanguageinTimeofRevolution,Stanford1993,s.33.
22
Kategoriępograniczapolsko-żydowskiegowopisieliteraturypowstającejpo1945roku
stosujeJerzyJarzębski:Pograniczepolsko-żydowskie[w:]Pograniczaliteratury.Red.J.Fazan,
K.Zajas,Kraków2012.
23
E.Prokop-Janiec,Pograniczepolsko-żydowskie:języki,kultury,literatury[w:]Jidyszland.
Polskieprzestrzenie.Red.E.Geller,M.Polit,Warszawa2008.
24
M.Klimowicz,Polsko-niemieckiepograniczeliterackiewXVIIIwieku.Problemyuczestnictwa
wdwukulturach,Wrocław1998.Klimowiczwychodziodrozważańnadpostrzeganiempolsko-
-niemieckichkontaktówkulturalnychwXVIIIwiekuwperspektywienwzajemnejnieprzenikalności”
kulturiproponujebadaniedziałalnościwybitnychprzedstawicielipolsko-niemieckiegopogranicza
-ludziuczestniczącychwobukulturach.Pograniczerozumienietylkojakozjawiskogeograficzne,
lecztakżekulturowe,wopisierelacjistosujeklasycznymodelwpływu,awynikiemstudiówjest
wniosek,iżnpodjęciewepoceoświeceniaolbrzymiegowysiłkuiwykonanieogromnejpracy
wdziedziniewzajemnychkontaktówliterackichorazkulturalnych[...]spowodowałojużpodkoniec
czasówstanisławowskichprzepływwzorówiwartościzniemieckiegoźródła[...]”(s.214).
25
S.J.Żurek,Zpogranicza,Szkiceoliteraturzepolsko-żydowskiej,Lublin2008.
