Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
naródczujesięosierocony,pozbawionyautorytetu,zdezorientowany,
leczmusinatychmiastwypracowaćsposobydalszegofunkcjonowa-
niajakowspólnota.Śmierćjednostkiprzekształcasięwwydarzenie,
wktórymuczestniczyspołeczeństwo.obrzędpogrzebowyoznacza:
–nobowiązekuwolnieniagrupyodciałazmarłego,dlaktóregonie
majużmiejscamiędzyżywymi”4,
–obowiązeknudzieleniapomocy,mającejzłagodzićnastępstwanie-
szczęścia”5tym,którzybylizezmarłymszczególniezwiązani(kate-
goriaopłynnychgranicach;wszczególnychwypadkachnieszczę-
ścieprzeżywająmiliony),
–nprzystosowaniecałejgrupyspołecznejdonowejsytuacji”6,co
wymagaodpowiedniegopostępowania,byzminimalizowaćryzyko
rozpadustrukturyspołecznej(potrzebaintegracji,powiązaniawza-
jemnego).
Uroczystepogrzebypisarzywokresiezaborówprzyczyniałysiędo
integracjinarodu,rozczłonkowanegonatrzyczęści,budziłylubumac-
niałyświadomośćnarodową,miałypoprostubardzoważnefunkcje
patriotyczne.Aspektnarodowyipamięćoniepodległościpaństwa
zdecydowaniewysuwająsięnaplanpierwszy.Znalazłotoodbicie
wstanierefleksjibadawczej.Najobszerniejszestudiaopolskichpo-
grzebachwokresienarodowejniewoli,opartenaobszernymmateria-
le,prowadządowniosku,żepochówkisławnychpostacinieodmiennie
nasuwałymyślioojczyźnie,którejwłaśnieubywałdzielnyobrońca.
Wliteraturzeikulturzepolskiejbyłaobecnanmitologizacjamogiłbo-
haterów”7.Specyfikączystopolskąbyłondługietrwanie”cyklupo-
grzebówjakomanifestacjipatriotycznych8.Patriotyczno-wychowaw-
czefunkcjepogrzebówpisarzy,któresięstawałymanifestacjamipa-
triotycznymiowielkiejsileformacyjnej,sądostatecznieudowodnione
4A.Brencz,Polskaobrzędowośćpogrzebowajakoobrzędprzejścia,nLud”1987,
t.71,s.218.
5Ibidem.
6Ibidem.
7E.Grzęda,Będzieszzchlubąwskazywaćsynówtwoichgroby…Mitologizacjamogił
bohaterówwliteraturzeikulturzepolskiejlat1795-1863,WydawnictwoUniwersytetu
Wrocławskiego,Wrocław2011.
8G.Bąbiak,Funeralianarodowe:PogrzebypatriotycznePolakówwczasachniewoli
(Esejehistoryczne),InstytutHistoriiPAN,Warszawa2016,s.15-16.Wdużymstop-
niutozjawiskopokrywasięzkaznodziejstwempatriotycznym.Por.K.Panuś,Urato-
waćnaród:Głoszambonykatedrywawelskiejokresuniewolinarodowej1795-1918,
WydawnictwoNaukowePAT,Kraków1996(autorjednakoszczędnieprzywołujepo-
staciepisarzy).
6
