Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
—33—
czywawczasieetapównaSyberięorazkonfliktyzkomendantemwięzienia
wOmsku-nWasią”Krywcowem).Niesposóboprzećsięwrażeniu,żeautor
SiedmiulatkatorgipozostawałpodwpływemlekturypamiętnikaBogusław-
skiego.Celowoużyłemtuokreślenia:autorSiedmiulatkatorgi,gdyżdomysł
ZofiiBobowicz-Potockiejmożebyćwłaściwy,tj.:nbyćmożezainterwenio-
wałatutrzecia»przyjacielskaręka«,wktórejposiadaniuznalazłysięoba
rękopisy”8.Pamiętaćbowiemnależy,żepamiętnikiukazałysięwielelatpo
śmierciautorów:JózefaBogusławskiego(1896)iSzymonaTokarzewskiego
(1907),notabeneprzygotowanedodrukuprzezżonędrugiegoznich,Halinę
Tokarzewską9.
Gdybyuznaćtęhipotezęzawiarygodną,oznaczałobyto,żewspomnienia
Bogusławskiegobyłyretuszowanedwukrotnie,tj.przezprzyjacielaSzymona
Tokarzewskiego,anastępnieprzezntrzeciąosobę”,którazredagowałaiprzy-
gotowałatekstdodruku.Wśródprzypuszczeń,ktomógłtegodokonać,moż-
nawskazaćżonęSzymona.Jesttootyleprawdopodobne,żewzakończeniu
Siedmiulatkatorgipojawiłsięnastępującypassus:nwporządkowaniuiko-
piowaniumoichnotatekdzielniesekundowałamimojażonaHalina”10.
Natomiastpewnejest,żeprzypisy,któreznalazłysięwrękopisiepierw-
szegorozdziałupamiętnikaJózefaBogusławskiego,dotyczącegom.in.opi-
suczłonkówwarszawskiejKomisjiŚledczej,sporządziłaEmiliaGosselin
(1815-1864).OtyminformacjępodałaredakcjanNowejReformy”11.
DlaczegowłaśnieEmiliaGosselinopracowałaprzypisy?Byłaonapeda-
gogiemidziałaczemkonspiracyjnymwokresiemiędzypowstaniowymipo-
wstaniastyczniowego.Początkowowlatachtrzydziestychzatrudniłasięjako
guwernantkawziemiańskiejrodzinieOrsettich;od1844r.prowadziławłasną
pensjędladziewczątwWarszawie.Aktywniedziałaławramachruchutzw.
entuzjastek,wspierającychwięźniówpolitycznych,zesłańcówiichrodziny,
powiązanychzCentralizacjąTDP12.Wlatach1847-1848prowadziłatakże
działalnośćoświatowąwśródrzemieślnikówwarszawskich,wykładająchi-
8Tamże.
9HalinaTokarzewska(1852-1930)pochodziłazBelina-Leszczyńskich,rodzinyzie-
miańskiej,właścicielimajątkuPiekartywpowieciegrójeckim.ByłazaręczonazSzymo-
nemTokarzewskimjeszczeprzedpowstaniem,leczpoślubiłagodopierowówczas,gdy
wróciłzdrugiegozesłania,popowstaniustyczniowym(1864-1883).WokresieDrugiej
RzeczypospolitejodznaczonaorderemPoloniaRestituta.Zmarławnędzy;por.:Nekrolog
HalinyTokarzewskiej,nKurierWarszawski”1930,nr175,z29czerwca,s.9.
10Siedemlatkatorgi,s.231.
11WspomnieniaSybiraka,cz.1,nNowaReforma”1896,nr249,s.1;nr250,s.1.
12Szerzejzob.:M.Stępień,Entuzjastki,w:Literaturapolska.Przewodnikencyklope-
dyczny,red.J.Krzyżanowski,C.Hernas,t.1,Warszawa1984,s.239.
