Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
FerdynandSkiba
jednakordamiokreślają„dawnemiastatureckie”zewzględunafunkcje,jakiespeł-
niałydlaprzebywającejtamludności.NaterenachAzjiŚrodkowejfunkcjonowało
wielekaganatówkoczowniczych,którepotemprzeistoczyłysięwosiedla29.
PoczątkimiastwśredniowiecznejEuropieniemogąbyćrozpatrywanejed-
nolicienacałymkontynencie.Wpierwszejpołowiepierwszegotysiąclecian.e.
naterenieEuropywystępowałytrzyodmiennestrefy.Pierwszatoobszary,które
pokataklizmachwędrówekludówzostałymniejzniszczone.Byłtoobszarwzdłuż
basenuMorzaŚródziemnegoprzezBałkany,Włochy,Egipt,poHiszpanię.Natych
terenachfunkcjonowałyżyweośrodkihandloweirzemieślniczekontynuujące
tradycjeantyczne,wtymmiastagiganty,tj.Rzym,KonstantynopoliKair.Druga
strefa,obejmującaobszarydawnegoImperiumRzymskiego,charakteryzowałasię
tradycjąwielkiejwymianyorazdużymirezydencjamidworskimi,coułatwiałood-
budowęsiecimiejskiej.Trzeciatopozostałeziemie,naktórychniebyłoanitradycji
miejskich,anipaństwowych(EuropaŚrodkowaiWschodnia)30.
WVIiVIIw.obszarydzisiejszejPolskistanowiłyczystąkartęnamapieurbani-
stycznejEuropy.Natychterenachjednakjużwtedy,mimoutrudnionychkontaktów,
byłwidocznywpływkrajówrozwiniętych.Narozwójmiastnaterenachzamieszka-
łychprzezSłowian,jakoobszarówbezmiejskich,wdrugiejpołowiepierwszegoty-
siącleciawpływmiałyprzemianyspołeczneprowadzącedowykształceniasięspołe-
czeństwaklasowego,awkonsekwencjipaństwa.Procespowstawaniamiastmiałprzy
tymcharakterzłożony.Głównesiedzibyplemienneprzekształciłysięwośrodkipań-
stwowekoncentrującenajróżniejsządziałalnośćzawodową.Oneteżwrazzpowsta-
niemorganizacjipaństwowejtworzyłynajstarszeośrodkimiejskieSłowiańszczyzny.
Grupąnajbardziejzainteresowanąistnieniempaństwabyłaksiążęcadrużyna.Jej
działalnośćwiązałasięzczynnikamimiastotwórczymi.Wwynikuróżnorodnych
procesówspołecznychwyodrębniłasięgrupaludności,któraprodukowaładobranie
tylkonaswojepotrzeby.Dałotopodstawypodrozwójhandlu.Osadyplemienne
zaczęłypełnićmiejskiefunkcjegospodarcze,następowaławnichkoncentracjalu-
dzi.Natychterenachniebyłogotowychwzorówipowiązańzmiastamiantyczny-
mi.SpołeczeństwomiejskiewczesnegośredniowieczanaterenachdzisiejszejPolski
rozwijałosięinaczejniżnapołudniuizachodzieEuropy.Powstaniepaństwaicoraz
silniejszypodziałspołecznypowodowałypojawieniesięnadwyżekirozwójwielkiego
handlu.Istotnymczynnikiemrozwojumiastbyłopojawieniesiępieniądzakruszco-
wego,codoprowadziłodoaktywizacjiwymianytowarowo-pieniężnej.Wmiastach
tegookresucorazwiększąrolęzaczęliodgrywaćkupcy,przedstawicielerzemiosł,
usług,którzyzbiegiemlatprzejmowalizrąkmożnychdziałalnośćgospodarczą.Był
topoczątektzw.starychmiast,będącychpoprzednikiemmiastlokacyjnych,które
pojawiłysięwXIIIw.istanowiłyjużwyższyetaprozwoju31.
29
T.Nagrodzka-Majchrzyk,Genezamiastudawnychludówtureckich(VII-XIIw.),
Wrocław1978,s.39-42.
30
M.Bogucka,H.Samsonowicz,Dziejemiast…,wyd.cyt.,s.22.
31
Tamże,s.23-24.