Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
FerdynandSkiba
dziedziczna,zczasemjednakwwiększychmiastachrozpocząłsięproceswykupywa-
niawójtostwaprzezradymiejskie.Wmniejszychmiastachnatomiastwójtostwobyło
wykupywaneprzezpanów33.ProceslokacjinaprawieniemieckimmiastwPolscedo-
prowadziłdowytworzeniasięstosunkówspołecznych,któresprzyjałytworzeniusię
stanumieszczańskiego34.
Wiekipóźniejszepośredniowieczutookresdalszegokształtowaniairozkwitu
miastwPolsceiEuropie,atakżeczęstoichzniszczeńiwyludnieńwskuteklicznych
wojenibitewnakontynencie.Wmonografiinieomówionodalszychetapówroz-
wojowychmiastwokresieodśredniowieczadokońcaIwojnyświatowej,gdyżsku-
pionosiętujedynienageneziemiast.Docharakterystykiwspółczesnychpolskich
miastwymaganejestjednakprzedstawienieichstanupo1918r.
Diagnozazaprezentowanaw1928r.przezprof.StanisławaArnoldawskazuje,
żePolskapouzyskaniuniepodległościw1918r.byłakrajemprzeważnierolniczym.
Miastanajejtereniebyłyzjawiskiemszczególnyminaogółrzadkim.Polskabyła
ubogawmiasta,w1921r.byłoichzaledwie626,cowstosunkudoogółuliczby
wszystkichosiedliwsensiegeograficznymstanowiłotylko0,7%,wstosunkuzaśdo
całejliczbyjednostekadministracyjnych,tj.miast,gminwiejskich,obszarówdwor-
skichzaledwie4%.Takżeludnośćmiejskatoniespełna7mln,cooznacza,że26%
ludnościmieszkałowmiastach(dlaporównaniawmiastachweFrancjiwtymczasie
mieszkało46%,wAngliizaś79%).WokresieupadkuPolskiwielemiast,zwłasz-
czawbyłymzaborzerosyjskimiaustriackim,zaczęłofunkcjonowaćjakośrodki
wiejskie,pozbawionojesamodzielnościadministracyjnej,powstałowielemartwych
osadtypumiejskiego.Jednocześniewieleosadtypuprzemysłowegoprzekształcono
wtymczasienaosadytypumiejskiego,nastąpiło„umiastowienie”osad,zwłaszcza
wobszarzekatowicko-sosnowiecko-krakowskim,łódzkimidrohobyckim.Według
stanuz1921r.ponad80%całejludnościmiejskiejmieszkałowmiastachliczących
poniżej100tys.osób.Danedotycząceliczbymiastiichmieszkańcówprzedstawiono
wtabeli335.Dopierowlatach20.XXw.zaczęływPolscepowstawaćmiastaliczące
powyżej100tys.ludności.W1927r.takichmiastbyłojuż10.
Tabela30LiczbamiastwPolscewedługliczbyludnościstanz1921r.
Liczbaludnościmiast
Od0,5tys.do5tys.
Od5tys.do10tys.
Od50do100tys.
Powyżej100tys.
Od10do50tys.
Liczbamiast
144
372
95
7
8
Źródło:opracowanonapodstawieS.Arnold,S.Pawłowski,S.Truchim,Ustrójpaństwa...,
wyd.cyt.,s.19-21
33
Zob.T.Manteuffel,Powstanieiorganizacjamiast…,wyd.cyt.,s.41-45.
34
Zob.M.Bogucka,H.Samsonowicz,Dziejemiast…,wyd.cyt.,s.46-77.
35Zob.S.Arnold,S.Pawłowski,S.Truchim,Ustrójpaństwapolskiego[w:]Dziejemiast
RzeczypospolitejPolskiej:Polskawsłowieiobrazach,t.1,Poznań1928,s.19-21.