Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Doktryny„izolacji”.AmerykańskaibrytyjskapolitykaodosobnieniaprzedIwojnąświatową
Balfoura,anastępnieHenry’egoCampbellaBannermana,zdecydowanie
poparłMariannę.Whitehallbyłszczególniezainteresowany,abyniedo-
puścićdopodważeniafrancuskichprawwsułtanacieAlawitów.Sprze-
ciwiałsięzwołaniukonferencjimiędzynarodowej,którarozstrzygnęłaby
zaistniałyspór,chociażargumentacjaNiemiecniebyłapozbawionapod-
staw,uznając,żezaszkodziłobytoFrancji88.Niechętnieprzyjętointerwen-
cjęamerykańską,alegdyjużdoniejdoszło,współpracowanozWaszyng-
tonem.WrezultaciekonferencjawAlgecirasprzyniosłarozstrzygnięcia
korzystnedlaFrancjiiwzmocniłamłodąprzyjaźńZjednoczonegoKróle-
stwaiIIIRepubliki89.
WielkaBrytaniakontynuowaławspieranieFrancjiwjejpolitycemaro-
kańskiejwkolejnychlatach,przyokazjiincydentuwCasablanceiIIkry-
zysumarokańskiego90.Zawartorównieżporozumieniewsprawiedziałań
flotybrytyjskiejnaMorzuPółnocnym,aleAlbionprzezcałyczaspozo-
stawiałsobiejednakswobodędecyzji.Choćczęstoskrótowookreślasię
Ententęmianemflsojuszu”,tonależypodkreślić,żejedynieFrancjaiRo-
sjabyłyzwiązanealiansem.ZobowiązaniaAlbionutrudnonawetokreślić
mianemnieformalnych,gdyżniebyłondoniczegozobligowany91.Do-
pieroobserwacjajegodziałańdyplomatycznychpozwalauchwycićodej-
ścieodsplendidisolation,któregoniedasięzamknąćwwąskiejdefinicji
Mongeraczyniektórychówczesnychpolitykówbrytyjskich.Nieoznacza-
łotojednakbezwarunkowegopoparcianawypadekkoniktueuropej-
skiego.Gdyrozpoczęłasięflwojna,którazakończyłapokój”,byużyćsłów
MargaretMacMillan92,Whitehallnieodrazuopowiedziałsiępostronie
napadniętejFrancjiiSerbii.Gabinetbyłwtejsprawiemocnopodzielo-
nyidopieronaruszenieneutralnościBelgiiskutkowałoprzystąpieniem
dowojny93.
49
88WięcejnatematIkryzysumarokańskiegopatrzw:E.N.Anderson,TheFirstMoroc-
canCrisis,1904-1906,Chicago1930.
89NatemattaktykiWielkiejBrytaniipodczaskryzysumarokańskiegoirolijakąode-
graływnimStanyZjednoczonepatrz:P
.P
.Damski,„Najbliższenarody”…Ospecyficesto-
sunkówbrytyjsko-francuskichzob.:R.Tombs,I.Tombs,ThatSweetEnemy:TheFrenchand
theBritishfromtheSunKingtothePresent,London2007.
90A.Bartnicki,Konfliktykolonialne1869-1939,Warszawa1971,s.169–184.Książkado-
czekałasięwielunowszychwydań,uzupełnionychotekstyinnychautorów.
91Krótkoacztreściwiestosunekbrytyjskidotzw.anglo-francuskichporozumień
z1912r.ukazanow:H.I.Lee,TheGrey-CambonExchangeof22November1912:ANote
ontheDocuments,flHistoricalResearch”1973,Vol.46,No113,s.115–118.
92M.MacMillan,TheWarthatEndedPeace:HowEuropeAbandonedPeacefortheFirst
WorldWar,London2013.
93C.M.Clark,Sleepwalkers:HowEuropeWenttoWarin1914,NewYork2014;
B.W.Tuchman,Sierpniowesalwy,Warszawa1962.