Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wczesnepróbykomparatystyczne:tradycjakatolickaibuddyzm
33
Dżyngis-chanaprzedpodbojamiwAzji
25
.Choćzarównobuddyzm,jakinestoriań-
skiechrześcijaństwodocierałyjużwcześniejdoplemionmongolskich,toowpły-
wachobcychreligiimożnamówićdopierowokresiepóźniejszym.MarcoPolo
opisujeświęta,takiejakhucznieobchodzonewkulturzechińskiejimongolskiej
ŚwiętoNowegoRoku,TsagaanSarczyŚwiętoBiałegoKsiężyca
26
.Świętotozostało
przejęteprzezbuddyzmtybetańskijakojednoznajważniejszychświątcelebrowa-
nychwXIXiXXwiekuwTybecie,MongoliiinaZabajkalu.
Wiadomozeźródeł,żetrzynastowieczneHang-czouzamieszkiwałaspołecz-
nośćbardzozróżnicowanawyznaniowo.Bylitamzarównowyznawcykonfucjani-
zmu,jakibuddyzmu,chrześcijaństwanestoriańskiegoiislamu.Powspomnianym
okresiekrótkotrwałychprześladowańobcychreligii,wrezultacieedyktuz745roku
chroniącegotradycyjnychińskikonfucjanizmitaoizm,wwiekuXIIIwHang-czou
zostałyzbudowanezarównoświątynianestoriańska,jakimeczet
27
.Obserwowane
przezMarcoPolowspólnotynestoriańskieistniałytakżewinnychmiastachchiń-
skich.Nigdynatomiastniewidziałjednegoznajciekawszychzabytkówzwiązanych
zobecnościąchrześcijanwśredniowiecznychChinachczasówdynastiiTang,
tzw.SteliNestoriańskiejzmiastaXian(Xi)an),nazywanegowrelacjiMarcoPolo
Kenjanfu(Quenglanfu)28.
Wysokana2metryi79centymetrówStelaNestoriańska,nazywanatakże
NestoriańskąTablicąlubPomnikiem(oficjalnanazwawwersjiangielskiej:
AMonumentCommemoratingthePropagationoftheTa-ChinLuminous
ReligionintheMiddleKingdom),pochodziz781roku.Zawieratekstedyktu
tolerancyjnegowjęzykachchińskimisyriackim.Języksyriackitodialektwschod-
nioaramejskiijęzykużywanywliturgiinestoriańskiej.Stelainformujetakże
ochrześcijańskiejwspólnocienestoriańskiej,duchowieństwie,biskupachimni-
chach,klasztorzeikościele
29
.Naukinestoriańskie,wywodzącesięznauczania
patriarchyKonstantynopolazVwieku,choćzostałypotępioneprzezSobórwEfezie
w431roku,zdobyłydużąpopularnośćwKościołachwschodniegochrześcijaństwa.
OddzielającteologicznieboskąiludzkąnaturęJezusaChrystusa,miałybezpo-
średniwpływnaliturgię.OdrzucająckultMariijakoMatkiBoskiej,uznawałyją
zaMatkęChrystusa-człowieka.
Stelazostałanajprawdopodobniejzakopanapodczasprześladowańw845roku,
aponownieodkrytadopierow1625roku,corozpoczęłodługoletniedebaty
ikontrowersjemiędzyprotestantamiikatolikami.PierwszymEuropejczykiem,
któryopisałstelę,byłfrancuskimisjonarzjezuickiwChinach,NicolasTrigault.
Publikacjatłumaczeniatekstu,takżenajęzykpolski,wywołałafalęzarzutówze
25
26
27
28
29
W
.Heissig,BuddhisminMongolia,w:M.Eliade,EncyclopediaofReligions,vol.2,s.404-405.
M.Polo,TeTravelsofMarcoPolo,s.145-147.
Idem,Opisanieświata,s.261,525;idem,TeTravelsofMarcoPolo,s.27,29-30.
Idem,TeTravelsofMarcoPolo,s.188.
Ibidem,s.188.
