Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
1.Cele,uwarunkowaniaiobszarydziałaniawspółczesnejpolitykifskalnej
Powyższezałożeniapolitykifskalnejdotycząceobciążeńpodatkowych–
wświetledoktrynyliberalnej–byłyuzupełnianeozałożeniadotyczącekonstrukcji
budżetuirównowagibudżetowej.Postulowanozatem,abybudżetbyłjaknaj-
mniejszy(przedewszystkimzewzględunainflacyjnekonsekwencjenadmier-
nychwydatków),zrównoważony,azaciąganekredytyipożyczkiorazemitowane
papierywartościowebyłyprzeznaczonenafnansowanieinwestycjiwieloletnich.
WpołowieXIXwiekupojawiłysiętendencjedobardziejaktywnejroli
państwawoddziaływaniunaprocesyspołeczneigospodarcze.Podstawy
teoretycznedziałalnościwładzpublicznychwtymobszarzesformułowałm.in.
A.Wagner,któryprzedewszystkimpodkreślałpotrzebęwykorzystaniainstru-
mentówpolitykifskalnejdorealizacjicelówpolitykispołecznej.Ponadtobada-
niaiobserwacjazjawiskiprocesówgospodarczychzachodzącychwtamtym
okresiewgospodarcebyłypodstawądosformułowaniaprzezniegoprawa
(tzw.prawaWagnera),któremówi,żewydatkipubliczne,acozatymidzierów-
nieżzapotrzebowaniepaństwanaśrodkifnansowepochodząceprzede
wszystkimzdochodówpodatkowych,rosnąproporcjonalniedostopniaroz-
wojuspołeczno-gospodarczego,ajesttospowodowanerosnącymzapotrze-
bowaniemspołeczeństwanadobra,którychniejestwstanieskutecznieza-
pewnićmechanizmrynkowy.Prawotostałosiępóźniejfundamentemteorii
państwaopiekuńczego(welfarestate),rozwijanejprzedewszystkimwpań-
stwachEuropyZachodniejodpołowyXXwieku.Wzrostwydatkówpublicznych
wiązałsięnieodłączniezewzrostemstawekpodatkowychorazzuznaniem
defcytówbudżetowychidługupublicznegojakoważnychinstrumentówpolity-
kifskalnej.Tozkoleiprowadziłodoodejściaodzakorzenionejwtradycji
klasycznejmetodydochodowejbudowybudżetu(wktórejwydatkibudżetowe
sądostosowywanedoprzyjętychustaleńdotyczącychpoziomuistruktury
dochodówpodatkowych)itymsamymdoprzyznaniapierwszeństwametodzie
wydatkowejbudowybudżetupaństwa(zgodniezktórąwydatkipubliczne
mająznajdowaćpokryciewdochodachpublicznych,cojednocześnieniewy-
kluczasytuacjiniezrównoważeniabudżetupaństwa),azarazemfnansowania
dłużnego.
Wielkikryzyslat1929-1933idługotrwałarecesja,któraponimnastąpiła,
ostateczniepodważyływiaręwskutecznośćmechanizmówrynkowychipo-
twierdziłycyklicznośćprocesówgospodarczych.J.M.Keynes,analizującprzy-
czynykryzysu,zakwestionowałdotychczasowepoglądynatematoszczędno-
ści,równowagibudżetowej,skaliobciążeńpodatkowych.Twierdził,żebudżet
