Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
39
wtejprowincjipozostawałynadużowyższympoziomieniżwnajbardziej
wysuniętejnaWschódprowincjiPrusachWschodnich.Choćwolnooczywiście
podkreślać,iżbyłotowynikiemzachowaniasiętejprowincjiwczasiewojny
siedmioletniejiogólnejniechęciFryderykaIIztegotytułudoPrusWschodnich,
topewnejest,żewgospodarceFryderykIIniekierowałsięemocjamiiuwzględ-
niałpotencjałkażdejzprowincji.NiewątpliwywpływmiałnaniegoFriedrich
AntonvonHeynitz,któremuudałosięprzekonaćwładcęPrusdoodejściaod
pewnychrozwiązańkrępującychrozwój,którenieuwzględniaływspomnianych
potencjałów.Heynitzprzekonywałnp.,żefiskalizmwzakresiemonopolu
tabacznego,jakiwygórowanychopłatodtranzytu,przynosiłwięcejszkody
gospodarceniżdochodówdobudżetu.Wpewnychdziedzinachstawiałbowiem
naliberalizm,jeślimiałotoprzynieśćgospodarcekorzyści.Napewnobył
większymliberałem,mającymzresztąszerszyoglądsytuacjigospodarczej,niż
RedendoskonalesprawiającysięnaŚląsku,alenaszczeblucentralnym,
wBerlinie,zdecydowaniemniejsprawnyodswegowuja–Heynitza
60.Wypada
przytymzaakcentować,iżwPrusachZachodnichpoczynionom.in.szereg
inwestycjiwsiećkomunikacyjnązarównodróglądowych,jakiwodnych.
Rozwiniętosystemkredytowy,dokonanowieluinwestycjiprzemysłowych,
wtymrównieżwprodukcjęnapotrzebyarmii,powstałynp.zakładyprodukują-
cesaletrę.WrezultacieniewolnoniedoceniaćwysiłkuPruszmierzającychdo
integracjiPrusZachodnichznowymiprowincjami.Oczywiścieczęściowo
sfinansowalitosamimieszkańcypoprzezwygórowaneopodatkowanie.Jednak
systempodatkowybyłnadmiernywporównaniuzestanemzokresuRzeczpo-
spolitej,aniewstosunkudoinnychprowincjipaństwapruskiego,gdytymcza-
semwdrugiejpołowiewiekuXVIIIStanisławAugustPoniatowski,niemając
budżetunaodpowiednimpoziomie,niemógłprzystąpićdotrwałychreform
państwa.Inicjatywyprzemysłowe,gospodarczekrólaniebyływstanietego
zmienić.DowodzątegochociażbylistyPoniatowskiegoz10stycznia1787i26
lipca1791r.domargrabiegoFrancescoAlbergatiiCappacelliego,wktórych
podkreślał,żeżołnierzenieotrzymującżołdu,cierpielizpowodugłoduido-
konywaligrabieżyziem,naktórychstacjonowali
61.
Wpaństwiepruskimtakasytuacjaniewystępowała,dlategomiałoono
szansęnarozwójiskutecznąpolitykęgospodarczą.PrusyZachodnieweszłyna
innypoziomrozwojuporoku1772.PrusyFryderykaIIczykolejnychkrólów
pruskichstałynastanowiskuintegracjinowychziemiwtymzakresie,oczym
byłajużmowa,uczyniłydużo.Oczywiściewpruskimsystemiegospodarczym
60K.Fuchs,HrabiaFriedrichWilhelmvonReden...,s.62;tenże,FriedrichWilhelmvonRe-
den...,s.240–241;W.Serlo,Heynitz,Reden,Stein…,s.8–9,17–20,24–27;W.O.Henderson,The
stateandtheindustrialrevolutioninPrussia1740–1870(wrozdziale:RedeninSilesia),Liverpool
1958,s.12–18;W.Schellhas,FriedrichAntonvonHeynitz,[w:]NeueDeutscheBiographie,vol.9,
Berlin1972,s.97–98;B.Brünhagen,FriedrichWilhelmvonReden…,s.512–513.
61ZbiórautografówzXVI–XVIIIwieku,MAM,rkps1084,k.nlb.
