Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
uciekinierzyzPrusWschodnich,główniekobiety,dzieciistarcy.
Szacujesię,żeutonęło7-9tysięcyludzi.WksiążcetejGrassuznał
milczenieswojegopokoleniaolosieuciekinierówi„wypędzonych”
zPrusWschodnichzahaniebnezaniedbanie.Uznałon,żetozadaniem
jegopokoleniabyłodaćwyraztragicznemulosowiuciekinierówzPrus
Wschodnich[118].
KsiążkaGrassaotworzyław2002rokuniejakonowyrozdział
wdyskusjinatematnowejtożsamościmieszkańcówzjednoczonych
Niemiec.Wdyskusjitejproblem„ucieczkiiwypędzenia”zczasem
zacząłzajmowaćpoczesnemiejsce.WedługRafałaŻytyńca,kulturo-
iliteraturoznawcy,poczuciesilnejidentyfikacjiwśrodowiskach
ziomkowskichzostałoprawdopodobniewywołanebądźpogłębione
wydarzeniamiwbyłejJugosławii,kiedytomediaujawniałypublicznie
scenymasowychmordównatleetnicznym.Identyfikacjataposunęła
sięnatyledaleko,że„wypędzenie”zostałozrównanezczystką
etniczną.RafałŻytyniectłumaczy,żedebatawywołanapojawieniem
sięnoweliGrassaw2002rokukoncentrowałasięwokółprzebudowy
niemieckiejpamięcizbiorowejodspołeczeństwasprawcówwkierunku
społeczeństwaofiar.Atozkoleizwiązanejestzobawami
orelatywizacjęodpowiedzialnościzawojnęicierpieniaofiar
Holokaustu[119].
Nowela„Idącrakiem”wywołaładyskusję,wktórej
najważniejszympytaniembyło,wjakimstopniu,iczywogóle,
sześćdziesiątlatpozakończeniuIIwojnyświatowejmożnamówić
oniemieckichcierpieniach.Grassrozważaproblemwielkiegotrudu
informowaniaoniemieckichofiarachwobliczustraszliwejwiny
Niemców.Wksiążcewidocznajestkrytykazaniedbaniawobec
pamięci,skoncentrowaniasięnaNiemcachwsposóbjednostronny,
uwzględniającwyłącznieichwinę.Ichcierpieniaspychanotymczasem
wcieńniepamięci.Grasszarzucapokoleniu’68ignorancjęipatrzenie
naIIwojnęwyłączniezperspektywy„wnuków”.Atowedługniego
byłoogromnymbłędem.Słowa„Nigdy[...]nienależałomilczeć
otakimogromiecierpienia”[120]pojawiałysięwówczaswzasadzie
wkażdejgazecieangażującejsięwdebatępubliczną,którarozpoczęła
sięwrazzpojawieniemsięksiążkinarynku[121].Odpowiedzią
nazarzutyGrassabyłystwierdzenia,żetemat„wypędzeń”iucieczki,
