Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.Pieniądzpapierowy
17
wymianyróżnorodnychmonet,wtymtakżemonetzagranicznych.Ichliczbabyładość
duża,takżeprzywymianiekursmiałistotneznaczenie.Natychżeławkachwymieniano
równieżinformacjeorelacjachwymiennychmiędzymonetami.
Możliwośćemisjiweksli(not)bankowychponadposiadanyzapaskruszców
szlachetnychistniałatylkowtedy,gdyprodukcjaihandelrozwijałysiępomyślnie.
Potrzebnebyłycorazwiększeilościpieniądzadoobsługiwymianytowarowejiregulo-
waniawzajemnychdługów.Powszechnieznanybyłfakt,żeilośćwyemitowanych
banknotówjestwyższaodwartościkruszcumonetarnego,amimotoniebyłowzmożonego
odpływuzłotazbanków.Poprostuistniałozapotrzebowanienadodatkowypieniądz.
Gorzejprzedstawiałasiętakwestiawokresachzastoju.Obserwowanowówczas
wzmożonązamianęsubstytutupieniądzanapieniądzrzeczywisty.Wpoczątkowejfazie
zastojubankierzy-złotnicybyliwstaniewywiązaćsięzeswoichzobowiązań.Gdy
jednakzapasymonetkruszcowychwyczerpałysię,trzebabyłoogłosićniewymienialność
banknotówiupadłośćfirmy.
Pieniądzzłotypodlegałewolucji.Dotychczasomawialiśmysystempełnejwymienial-
nościpieniądzapapierowegonazłoto.Każdy,ktomiałchociażbyjedenbanknotimiał
ochotęzamienićgonamonetęzłotąotymsamymnominale,mógłtouczynićbez
trudności.
Wymienialnośćbanknotównazłotopodlegałajednakstopniowemuuszczuplaniu.
Wprowadzanocorazwięcejutrudnieńwtymzakresiewceluograniczeniailościzłota
przeznaczanegonacelemonetarne.Byłtoprocesekonomizacjizłota.
Wprzeszłościwystępowałytrzysystemywymienialnościpieniądzapapierowegona
złoto:
–systempełnejwymienialnościnazłotemonety(goldspeciestandard),
–systemsztabowo-złoty(goldbullionstandard),
–systemdewizowo-złoty(goldexchangestandard).
Wsystemiepełnejwymienialnościpieniądzapapierowegonazłotemonety,jak
jużwcześniejwspomniano,każdykwitdepozytowybyłwymienialnynazłotemonety,
oczywiścieotejsamejwartościnominalnej,bezjakichkolwiekograniczeń.Wzasadzie
złotemonetyniesłużyłyjakośrodekwymiany,zastępowałyjeweksle(noty)bankowe.
Wsystemiesztabowo-złotymbanknotyniebyływymienialnenamonetyzłote,lecz
nasztabyzłota.WXIXw.weFrancjibanknotyowartości200tys.frankówwymieniano
nasztabęzłotaowadze12kg.Jestzrozumiałe,żetylkonielicznidysponowalitak
dużymisumami.Większośćludzipozbawionabyłatejmożliwości,iotowłaśnie
chodziło.Byłtowięcsystemograniczonejwymienialnościpieniądzapapierowego
(fiducjarnego)nazłoto.SystemtendominowałwXIXw.WeFrancjifunkcjonowałaż
do1928r.
Wprowadzeniesystemudewizowo-złotegobyłospowodowaneskromnymizasobami
złotaprzeznaczonyminacelemonetarne,toteżstopniowocorazwięcejkrajówzawieszało
wymienialnośćswojegopieniądzanazłoto.Banknotykrążącewewnątrzkrajubyły
częstopieniądzemsymbolicznym,któregofunkcjonowaniebyłoopartewyłączniena
zaufaniuspołeczeństwa.
Popierwszejwojnieświatowejtylkodwakrajenaświecie,StanyZjednoczone
iWielkaBrytania,utrzymywaływymienialnośćswoichwalut.Innekrajemusiałyją
