Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Politykarównościpłcinaszczeblusamorządowym
101020Koncepcjerówności:genezaiewolucjaidei
19
nDwiewielkietradycjerzutująnacałeeuropejskie(ł)myślenieoczłowieku.Pierw-
sząjestmyślfilozoficznazrodzonawstarożytnejGrecjiikontynuowanawRzymie(ł),
drugą-religijnatradycjajudeochrześcijańska.”34Napierwsząskładasięmnogośćdzieł
wieluznakomitychfilozofów,fundamentemdrugiejjestBiblia.Pojęcierównościbyło
przedmiotemrozważańzarównojednejtradycji,jakidrugiej.Wartopamiętaćtakżeomi-
tach.Mitologiagreckaorazrzymska,którazniejwielezaczerpnęła,równieżweszłydo
dziedzictwakulturyeuropejskiej.
Równośćwpoczątkachcywilizacjiateńskiejmiaładoniosłeznaczenie:dotyczyławą-
skiejgrupyludzi-wolnychobywatelipaństwa.Abyzapewnićformalnąrównośćobywateli
idaćwszystkimmożliwośćuczestnictwawsprawowaniuwładzy,wprowadzano(niezawsze
zpozytywnymskutkiem)rozmaiterozwiązania,mająceułatwićkorzystaniezprawtakże
osobommniejzamożnymlubgorzejwykształconym.WtymceluwAtenachwprowadzono
wybórurzędnikówprzezlosowanie,dietydlaosóbpełniącychfunkcjepaństwoweorazdar-
mowenwejściówki”doteatru,którybyłwówczasważnymośrodkiemkształtowaniaopinii
społecznej.WSparcieurządzanowspólneposiłki,mająceintegrowaćmieszkańców.35Mimo
żedemokracjaateńskaprzybrałacharakterdemokracjibezpośredniej,którejjednązpod-
stawowychzasadbyłarównośćwszystkichobywateliwobecprawa,niewszyscymieszkańcy
państwaateńskiegobyliobywatelamiiniewszyscy,choćbyliobywatelami,mieliprawapo-
lityczne.NiektórzyznichniebylibowiemrdzennymiAteńczykami.Cudzoziemcy,zwani
metojkami,nieposiadalitychsamychprawcowolniAteńczycy.Greccymyślicielezakładali,
żeistnienienierównościwynikaznaturyludzkiej.36
TakiesamezasadypanowaływstarożytnymRzymie.Tamtakżerównośćbyłakate-
goriązamkniętą,obejmującąludziwolnych-obywatelimiasta.Społeczeństworzymskie
dzieliłosięnadwiegrupy.Jednąznichstanowilipełnoprawniobywatele,należącydo
najznakomitszychinajbogatszychrodów.Określanojąmianempatrycjuszy.Posiadalioni
pełneprawapolityczne,apoczątkowo-równieżwyłącznośćnaobejmowanieurzędów.
Drugągrupęstanowilitakzwaniobywateleniepełnoprawni,czyliplebejusze.Należała
doniejzdecydowanawiększośćspołeczeństwarzymskiego.Plebejuszestanowiliwarstwę
społecznąwywodzącąsięodludówzpobliskichterenówpodbitychlubosiedlającychsię
wRzymie.Byliwolni,leczniemielitakichsamychprawobywatelskich.WRzymie,po-
dobniejakwcałymświeciestarożytnym,istniałwyraźnypodziałnabogatychibiednych.
Byłonakceptowanyjakonaturalnystanrzeczy.Podbojeinadawanieprawwyborczych
nowymgrupomposzerzałyjednaksystematycznieliczbępełnoprawnychobywateli.
Równośćstanowiławażnąkategoriędlastarożytnychfilozofów,dlategoteżzaowo-
cowałapowstaniemwielukoncepcjifilozoficznychoddającychgłówneideeepoki.Bez
wątpieniajednąznajwybitniejszychpostacitegookresubyłArystoteleszeStagiry,
34
M.Uliński,Kobietaimężczyzna.Dziejerefeksjiflozofczno-społecznej,Kraków2001,s.19.
35
RównośćwUniiEuropejskiej-teoriaipraktykał,s.11.
36
J.Rolewski,Orównościł,s.10.
