Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Kultura–sztuka–wolność–cenzura–polityka.Relacjeizależności
39
Pojęciewolnościłączysięrównieżzaktywnościątwórców,którzystanowią
nierozerwalnączęśćspołeczeństwa.Wolnośćwsztuce(twórcy)jestjednymzfun-
damentalnychprawpaństwdemokratycznych.Wynikaonazfaktu,żesztukajest
zawszeelementemsprzeciwu,buntuikontrywobecstanurzeczywistegoizasta-
nego.Ograniczeniewolnościwypowiedzirównoznacznejestzzahamowaniem
aktywnościartystycznej,podporządkowaniemjednym,potencjalnymwzorcom.
Tymsamymwolnatwórczośćustępujemiejscasztucznejkreacjiposiadającej
znamionapropagandowejformy.Artystakrytycznymokiemprzyglądasięrze-
czywistości,oceniają,reinterpretuje.Wkonsekwencjidochodzidoprzemian
estetycznych,reorientacjiświatopogląduipostrzeganiarzeczywistości.Jak
zauważakrytyksztukiMariaAnnaPotocka49,spojrzenieartystysięgagłębiej
niżspostrzeganieprzeciętne.Wprzekrojuwiekówbylidocenianiwłaśniezaowe
widzenieświata–wymuszalizmianęspojrzenia.Cenionoichzabezkompromiso-
wośćiodmiennepodejście.WiekXXstałsięprzełomowydlaroliifunkcjispo-
łecznejsztuki.Twórcystalisięorędownikamiipoczęlimanifestacyjnieukazywać
niezadowolenieznormspołecznych,podważaćstanzastanyczyteżprzekonania
religijne.Stalisiękrytykami(odnoszącsiędosztukikrytycznej),aleikreatorami
nowego.Wychwytująto,coprzemilczająinni.Naszawspółczesnośćbyłabyuboga
bezowegoinnegoujęcia–wolnegoodpodporządkowaniawolirządzących.
4.Pojęciecenzury
Zpojęciemwolnościnierozerwalniezwiązanesąpróbyjejograniczaniabądź
hamowania.Jakwskazanopowyżej,współczesneujęciewolności,rozumianejako
przyzwolenieprzezprawodokonkretnegopostępowania,posiadajużkategorię
reglamentowaniauprawnieńdlaobywateli.Wkontekściedziałalnościartystycz-
nejważnymwydajesiępytanie,czykażdeograniczeniewolnościwypowiedzi
możemyokreślićmianemcenzury50.Samopojęcie,wykorzystującsłownikowe
definicje,wskazujeżejesttoHkontrola,zwłaszczapaństwowa,podwzględem
politycznym,obyczajowym,moralnymitp.publikacji,widowisk,programów
RTV;urządsprawującytękontrolę”51.PodobnieanalizujepolitologAndrzej
Antoszewski:Hkontrolawypowiedzi(takżeartystycznych)podkątemichzgod-
nościzpolitykąwładzpaństwowychipromowanymiprzezniewartościami”52.
Winnymujęciu:HCenzurarządowajestnarzędziemsłużącymwładzypaństwowej
49
Por.M.A.Potocka,Wolnośćwsztuce,HMOCAKForum”2013nr2,https://www.mocak.
pl/wolnosc-w-sztuce-maria-anna-potocka,[datadostępu15lipca2016].
50
WtymprzypadkuwartoodwołaćsiędoanalizJ.Dąbrowski,A.Demenko,op.cit.,
s.5–31,wktórejautorzystarająsięudowodnićtezęowspółczesnejcenzurze.
51
52
W
Leksykonpolitologii…,s.47.
.Kopaliński,op.cit.,s.142.
