Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Kultura–sztuka–wolność–cenzura–polityka.Relacjeizależności
41
wiązywałydouchwaleniakolejnegodokumentuwtymzakresie,którypowstał
wroku198157.Ustawaz31lipca1981rokuokontrolipublikacjiiwidowisk58
zapewniaławolnośćsłowaidrukuwpublikacjachiwidowiskach,alekorzystanie
znichzostałoograniczonepoprzezwskazanieczynówniedozwolonych.Było
todziesięćpunktów,wedlektórychniemożnabyło:godzićwniepodległość
lubintegralnośćterytorialnąPRL;nawoływaćdoobalenia,lżyć,wyszydzaćlub
poniżaćkonstytucyjnyustrójPRL;godzićwkonstytucyjnezasadypolitykizagra-
nicznejPRLijejsojusze;uprawiaćpropagandywojennej;ujawniaćwiadomości
stanowiącychtajemnicępaństwowąidotyczącąobronnościkraju;nawoływać
dopopełnieniaprzestępstwalubjepochwalać;ujawniaćinformacjeprocesowe
prowadzonezwyłączeniemjawności;naruszaćuczuciareligijneiuczuciaosób
niewierzących;propagowaćdyskryminacjinarodowościowejirasowej;propago-
waćtreściszkodliwychobyczajowo,awszczególnościalkoholizmu,narkomanii
iokrucieństwa.Organamikontrolibyłyokręgoweurzędykontrolipublikacji
iwidowiskorazGłównyUrządKontroliPublikacjiiWidowisk.Wskazano
drukiipublikacje,któreniepodlegałykontroliwstępnej(np.:sprzedroku1918,
wystąpieniaposłów,podręcznikiszkolnezatwierdzoneprzezministerstwooraz
drukinaprawachrękopisudo100egz.).Dokładnieregulowanoprocedurękon-
trolną(terminy)orazzakładanomożliwośćzaskarżeniadecyzjidoNaczelnego
SąduAdministracyjnego59.Zniesienieowejustawydokonałosię11kwietnia
1990roku.Tymsamymkończyłsięokresstosowaniacenzuryprewencyjnej,dziś
zakazanejkonstytucyjniewmyślart.54ust.2.
Kwestiąotwartąidyskusyjnąpozostajecenzurarepresyjna.Tokontrola
jużrozpropagowanychpoglądów,istniejących,aleuznanychprzezrządzących
zanaruszenienormobyczajowychlubprawnych.Tymsamymwystępowanie
kontroliiwładzypaństwowejjestrównieżniezbędnedozaistnieniatejformy
cenzury.Wpolskimprawie,cozostałoprzedstawionewdalszejczęścipracy,
zgodniezart.31ust.3,istniejeHklauzulalimitacyjna”,którawskazujemożliwość
ograniczeniakonstytucyjnychwolnościipraw,aletylkopoprzezustanowienie
wykonywanełącznie,Dekretzdnia22kwietnia1952r.oczęściowejzmianiedekretuzdnia5lipca
1946r.outworzeniuGłównegoUrzęduKontroliPrasy,PublikacyjiWidowisk,Dz.U.1952nr19
poz.114.Zachowanopisownięoryginalną.
57
OhistoriicenzurywPolscezob.A.Kozieł,J.Adamowski,CenzurawPRL,[w:]Gra-
nicewolnościsłowa.Materiałykonferencjinaukowej,Kielce4-5maja1995r.,red.G.Miernik,
Kielce–Warszawa1999,s.57–71.
58
Dz.U.1981nr20poz.99.
59
WskazanydokumentzostałzmodyfikowanyDekretemostaniewojennymzdnia12grud-
nia1981r.,Dz.U.1981nr29poz.154,któryrozszerzyłzakrespublikacjipoddawanychcenzurze,
jakisamepodstawyingerencjicenzorskichm.in.oniewyrażeniezgodynaupublicznienieze
względunazagrożenieinteresówbezpieczeństwalubobronnościpaństwa.Tezasadyzostały
wprowadzonedoustawynoweląUstawazdnia28lipca1983r.ozmianieustawyokontroli
publikacjiiwidowisk,Dz.U.1983nr44poz.204.
