Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
CZĘŚĆI.TECHNOLOGIEUPRAWYROŚLINZBOŻOWYCH
|30
grzbietowajestzazwyczajwypukła,aupodstawyznajdujesięwyraźniezazna-
czonyzarodek.Stronabrzusznabywaprzeważniepłaskaiwystępujenaniej
bruzdka,będącarowkiemprzechodzącymwzdłużziarniaka.Bruzdkaroz-
wijasięwzdłużgłównejwiązkiprzewodzącejzalążni.Wbruzdcejęczmienia
występujetzw.szczoteczka,którajestpozostałościąbocznejosadkikłoska,
awbruzdceowsaznajdujesiętrzoneczek.Nawierzchołkuziarniakówpsze-
nicyzwyczajnejiżytawystępujebródkazłożonazkrótkichwłosków.Stanowi
onaważnącechęsystematycznąorazpełniważnąrolęwregulacjizawartości
wodywziarniakupodczasdojrzewania.Ztechnologicznegopunktuwidze-
niabródkajestmiejscemskupiającymzanieczyszczenia.Całeziarnoowsa
podplewkamijestpokrytewłoskami.Rodzajezbóżnależącedopodrodziny
prosowatychmająziarniakibezbruzdkiibródki.Owielkościziarna,czyli
otzw.dorodności,decydująpodstawoweparametry,czylidługość,szerokość
igrubośćziarniaków.Wyróżnikiemokreślającymichwielkośćjestmasa1000
ziaren,którazawierasięwponiższychgranicach(g):kukurydza-250-350,
pszenica-37-52,żyto-30-36,pszenżyto-38-47,jęczmień-40-50,owies-
28-38,proso-6-8(Wesołowskired.2007).
Ziarniakimogąwystępowaćwformienagiejluboplewionej.Ziarniaki
większościgatunkówpszenic,żytaipszenżytasąnagie,natomiastniektóre
gatunkipszenic,owies(zwyjątkiemformnagichAvenasativavar.nuda),
jęczmień(zwyjątkiemformnagichHordeumsativumvar.nudum)orazproso
mająziarniakioplewione,charakteryzującesiętym,żepodczasomłotunie
wypadajązplewek.
Barwaziarniakówzmieniasięwrazzichdojrzałością;wpoczątkowym
stadiumichrozwojujestgłówniezielonkawa,natomiastwkońcowymsta-
diumdojrzałościwoskowejprzybieraróżne-charakterystycznedladanego
gatunku-odcienie(rys.1.2).Ziarniakiżytaprzybierajągłówniebarwęsza-
rozieloną,pszenicy-białąlubczerwoną,jęczmienia-żółtawą,owsa-żółtą
lubbiałą,kukurydzy-zazwyczajbiałąlubżółtą,rzadziejczerwonąlubfio-
letową,aprosa-żółtawąoróżnychodcieniach.
Ziarniak(rys.1.3,1.4)zbudowanyjestztrzechnajważniejszychczęści:
okrywyowocowo-nasiennej,powstającejzowocni(pericarpium)igłębiej
położonejłupiny(testa),bielma(endospermum)izarodka(embryo).Uga-
tunkówoplewionychziarniakiokrytesądodatkowoplewkami-zrośnię-
tymiznimi,jaknp.ujęczmienia,lubtylkościśledonichprzylegającymi,
jaknp.uowsaczyprosa.Podstawowympodwzględembiologiczno-fizjo-
logicznymorganemziarniakajestzarodek,stanowiącyzawiązeknastęp-
negopokoleniadanegogatunkurośliny.Masyikształtyzarodkówsąróżne
