Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
CZĘŚĆI.TECHNOLOGIEUPRAWYROŚLINZBOŻOWYCH
|32
liścizarodkowychistożekwzrostupędu,zktóregowprzyszłościpowstanie
kłos,przeduszkodzeniamimechanicznymizwiązanymizprzebijaniemsię
kiełkanajpierwprzezokrywęowocowo-nasienną,apóźniejprzezwarstwę
gleby.Upodstawyłodyżkiznajdujesiętkankamerystematyczna,tworząca
wokreślonejfazierozwojuwęzłyimiędzywęźlaźdźbła.Poprzeciwnej,wsto-
sunkudopączka,stroniełodyżkiznajdujesiękorzonekzarodkowy,którego
stożekwzrostujestzakończonyczapeczką(capsula).Całykorzonekzarod-
kowywrazzzawiązkamidalszychkorzonkówotaczapochewkakorzeniowa,
zwanakoleoryzą(coleorhiza).
Głównąmasęziarniakatworzybielmo,wktórymsąnagromadzonema-
teriałyzapasowe.Bielmowypełnianiemalcałewnętrzeziarniaka,spychając
zarodeknajegoskraj.Podstawowąfunkcjąbielmajestodżywianiezarodka.
Zewnętrznawarstwabielmaprzylegającabezpośredniodookrywynasiennej
nosinazwęwarstwyaleuronowej.Stanowiona8-15%masyziarniakaijest
zbudowanazdośćdużychkomórekoregularnychkształtach.Wziarniaku
żyta,pszenicy,pszenżytaiowsawarstwaaleuronowamazregułygrubość
jednegorzędukomórek,awziarniakujęczmienia-trzechrzędów.Komórki
tejwarstwysązawszewypełnioneziarnamialeuronowymi,składającymisię
główniezbiałek(50%),węglowodanów(10-30%),lipidów,fityn,witamin,
barwnikówiniewielkichilościskładnikówmineralnych.Wziarniakach
większościzbóżpodwarstwąaleuronowąznajdujesiębielmowłaściwe(skro-
biowe),którestanowiponad80%całegobielma.Jestonozbudowanezdu-
żych,cienkościennychinieregularnychkomórekcałkowiciewypełnionych
charakterystycznymidlaposzczególnychzbóżziarnamiskrobiowymi,które
różniąsiękształtemistrukturą.Ziarnaskrobiowemogąbyćpojedyncze,lecz
różnychrozmiarów(żyto,pszenica,pszenżyto,jęczmień)lubprosteowy-
równanychrozmiarachalbowyłączniezłożone(owies,kukurydza).Duże
ziarnaskrobimająprzeważniekształtsoczewkowatyisąwarstwowane,małe
zaśziarenkamogąbyćzaokrąglonelubkanciaste.Znajomośćtychkształ-
tówpozwalaodróżnićgatunkimąki,atakżeustalićskładmąkizmieszanej
zkilkugatunkówzbóż.
Bielmoskrobiowezbóżmadwojakąkonsystencję-twardąimiękką.
Bielmotwarde(rogowate),zasobnewbiałko,jestnajczęściejzlokalizowane
wwarstwiesubaleuronowejizawieragęstoułożoneziarnaskrobiotoczone
masąbiałkową.Podbielmemtwardymwziarniakuznajdujesiębielmomięk-
kie,zazwyczajubogiewbiałko,tworzącepomiędzyziarnamiskrobiduże
przestrzeniemiędzyziarnowewypełnionepowietrzem.Bielmoskrobiowejest
tączęściąziarna,którapozmieleniustajesięgłównymskładnikiemmąki.
