Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
11
sięwyjątkowymkapitałem,któregoposiadaniemożezdecydowaćoprzewadze
naświecie.Rolęwywiadunależypostrzegaćjakoprocesuzyskiwaniaokreślo-
nychwiadomościwramachprzebijaniasięprzezgąszcztajemnic,weryfikowa-
niasprzecznychfaktów,fragmentówdokumentów,wspomnieńczywyznań.
Działalnośćwywiadu,będącadomenązainteresowańbadawczychProfesora
HenrykaĆwięka,jestokrytamrokiemtajemniciwprowadzenieczytelnika
wtenświatjestpożądane.
Tenwielowymiarowycharakterbadańhistoryczno-wojskowychkryjejednak
wsobieswoistenzagrożenie”.Skłaniaćbowiemmożedotraktowaniawyników
poszukiwańprzedewszystkimwkategoriachutylitarnych.Jeżelitak,tołatwo
wówczasdokonywaćwyborufaktów(wydarzeń)użytecznych,zpominięciem
innych,którebyzniweczyłypożądanyobraz.Dlaprzykładusięgnijmydotego
okresunaszychdziejów,wktórym(jakoby)wszystkobyłotakpięknie.Szumiały
skrzydłahusarii,bijaliśmywszystkich,kmiotkowiepracowali,nłyki”cośtam
wytwarzały,aszlachcic-jaktojużwspominaliśmy-baczyłpilnie,abynictego
stanurzeczyniezakłóciło.Jednakwswoichbadaniachniemożemyzapominać,
żeówszlachcic,hegemon(gospodarczy,kulturowy,prawny),zszabląuboku
imarsowąminą,przekonanyoustrojowejdoskonałościpaństwa,tworzyłzłudze-
niesiłyRzeczypospolitej.Poprzezblokowaniejakichkolwiekzmianustrojowych
powodował,żeukrytazatymipozoramimilitarnamizeria(owszem-rozświetlana
efektywnymisukcesamibitewnymi)doprowadziłapotężnepaństwodozguby.
Zdrugiejstronytenwielowymiarowycharakternaszejspecjalnościzawiera
szeregwalorów.Zważmybowiem,żetenmitPolakawojownika(Polonusmili-
tans)stałsięwokresieXIXstulecia,wsytuacjibrakuwłasnegopaństwa,swoistym
rdzeniem,wokółktóregobudowanopoczucienarodowejdumyidążenianiepodle-
głościowe.Sienkiewiczowskieksiążkiniezyskałyoszałamiającejpopularności
zpowodumiłosnychperypetiiSkrzetuskiego,WołodyjowskiegoczyKmicica,ale
zewzględunaichrycerskiedokonania,którenkrzepiłyserca”rodakówwewszyst-
kichzaborach.TwórczośćmalarskaMatejki,BrandtaczyKossakówwręczjest
nuwięziona”wbitewnychdokonaniachprzodków.Tonic,że-jaktonapisałzło-
śliwyrecenzentoBitwiepodGrunwaldemJanaMatejki-nwtakimtłokuto
możnaconajwyżejpugilareszgubić,aniebitwęrozgrywać”.Wymowazobrazo-
wanegotamżewojennegozwycięstwaprzeważyłanadformąartystyczną.Nie
kupiec,nieprzemysłowiec,niewynalazca,alewojskowywłaśnie,itowwersji
bohaterskiej,romantycznej,zdominowałwyobraźniękolejnychpokoleń.
Tenkulturowywzorzecnokołowojskowy”(żeużyjemytakiejnazwy)był
obecnynakażdymetapienaszychdziejów.Ethosmunduruznajdziemywokresie
dwudziestoleciamiędzywojennego,kiedytoarmiastałasięczynnikiemintegru-
jącymzróżnicowanepookresiezaborowymspołeczeństwo.Legendapodziem-
negowojska,atakżesiłwalczącychpodobcymikomendamiwokresieIIwojny
światowej,byłapielęgnowanawczasachPRL-u,często(jaktomiałomiejsce
wodniesieniudoformacjiArmiiKrajowej)wbrewoczekiwaniomwładzy.
