Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
50
DRJOANNABOCHACZEK-TRĄBSKA
imperialnychcelów40.Dodużychsukcesówekspozyturybydgoskiejnależyzali-
czyćrozpracowaniegdańskiegoAbwehrstelle.Pełniącyfunkcjęzastępcyszefa
tejplacówki,kmdrppor.ReinholdKohtzpozostawałwnieformalnymzwiązku
zniemieckąobywatelkąpolskiegopochodzenia,PaulinąTyszewską.Wiosną
1935r.rozpoczętostaraniazmierzającedonawiązaniazniąkontaktu.Przewidy-
wanodlaniejrolępośrednikawzdobywaniuinformacjidotyczącychdziałalności
gdańskiejkomórkiAbwehry.Werbunekrozpoczętoodrozmówzzamieszkałą
wGdynisiostrąPauliny-FranciszkąBruckąijejmężemBrunonem,któryjako
pierwszyzdecydowałsięnawspółpracęWlistopadzie1936r.nawspółpracęzde-
cydowałasięFranciszka41.KobietasprzątałamieszkanieTyszewskiejiKohtza.
Zwracałaprzytymszczególnąuwagęnazapiski,listyorazdokumenty,które
Kohtzprzynosiłdodomu,sporządzałaznichnotatkiidostarczałaekspozyturze.
Wczerwcu1937r.nawspółpracęzdecydowałasięPaulina.Jejdecyzjawiązała
sięzkłopotamiprawnymiifinansowymi.Odtegomomentudoplacówkibydgo-
skiejpłynąłszerokistrumieńinformacjidotyczącychobsadypersonalnejplacó-
wekAbwehry,danent.werbunkuorazniemieckichzamiarówwobecPolski.Eks-
pozyturawiedziałaprawieokażdymkrokuprzeciwnika,wpełnikontrolującsy-
tuacjęnapograniczupolsko-gdańskim.Tyszewskastosunkowołatwozdobywała
informacje,ponieważbyładlaKohtzajedynympowiernikiem.Tojejopowiadał
osprawachsłużbowych,awkońcuzacząłpowierzaćtajemnicedokumentów
przynoszonychdodomu.Zostawiałbezszczególnegonadzorupocztękurierską,
którącodziennieotrzymywałzcentraliwywiaduwBerlinielubKrólewca.
Wpołowie1939r.Bruccyprzekazaliekspozyturzeostatniemeldunki.Poprze-
chwyceniuaktOddziałuIIprzezGestapoloscałejtrójkizostałprzesądzony.
Wgrudniu1939r.aresztowanoBruckich,TyszewskąorazKohtza.W1941r.
wyrokiemSąduWojennegoTrzeciejRzeszyBruckichorazTyszewskąskazano
nakaręśmierci.Kohtzzostałskazanynapięćlatwięzienia.Szczególniepotę-
pionojegolekkomyślność42.
WpołowielattrzydziestychNiemcyprzystąpiłydonieskrępowanejrozbu-
dowysiłzbrojnych,cowymusiłonaOddzialeIIzwiększeniesiłiśrodkówna
rozpoznaniewywiadowcze43.W1937r.ekspozyturabydgoskapozyskałado
40W.Kozaczuk,Wehrmacht1933-1939.RozbudowasiłzbrojnychTrzeciejRzeszyjakonarzędzia
presji,ekspansjiterytorialnejiwojny,Warszawa1978,s.153;L.Wyszczelski,Wobliczuwojny.
WojskoPolskie1935-1939,Warszawa2008,s.16;K.Bartz,DieTragödiederdeutschenAb-
wehr,Salzburg1955,s.11-13;R.Basset,ArcyszpiegHitlera.TajemnicaWilhelmaCanarisa,
Warszawa2006,s.13;J.Gajewski,Canaris,Warszawa1981,s.17,45,52-53,214;D.Kahn,
SzpiedzyHitlera.NiemieckiwywiadwojskowywczasieIIwojnyświatowej,Warszawa2000,
s.254;R.Manvell,H.Fraenkel,SpisekCanarisa,Łódź1991,s.13;I.Witkowski,Nieznane
operacjesłużbspecjalnychIIIRzeszy,Warszawa2007,s.5.
41
42
L.Gondek,op.cit.,s.146,275-278.
Ibidem,s.278-286.
43
H.Ćwięk,WtajnejsłużbieIIRzeczypospolitej.WywiadPolskiwobecNiemiecwlatach1918-
1939,Częstochowa2009,s.219-220.