Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
znajdowałysięnadgórnąWołgą,wokolicachdzisiejszegoRżewa.
AżtakdalekosięgałobowiemwładztwoGiedymina,„króla
LitwinówiwielkiejczęściRusinów”.
Tytułtenmiałznaczeniepodwzględempolitycznymmocno
śliskie.Stwierdzałoczywiścieszerokośćlitewskichzamysłów,ale
teżzupełniewyraźnieprzyznawał,żeinnaczęśćRusinówwładzy
Wilnawcaleniepodlega.Awięcprzyszłośćstałapodwielkim
znakiemzapytania,gdyżowa„zewnętrzna”Ruśmogławystąpić
dokonkurencyjnejrozgrywki,dążącdousunięcialitewskiej
przewagizziemzamieszkanychprzezludypokrewnemową
iwiarąprawosławną.Rok1335–uderzenieIwanaKality
naOsieczeńiRiasnę–tonicinnego,jaktylkopoczątektej
rozgrywki,czyliprocesu„zbieraniaziemiruskiej”przezMoskwę.
DziesięćlatpóźniejJawnutauszedłzWilnanaKreml.
Wniedalekiejprzyszłościmiałznaleźćdośćlicznych
naśladowców,równieżpochodzącychzroduGiedymina.
WspomnianyjużwpoprzednimtomieIwanKalitabył
właściwymtwórcąsamychpodstawpotęgiMoskwy,dlaktórej
zrobiłbardzowiele,alenieuzyskałsuwerennościpaństwowej.
Byłotowtymczasie–ijeszczeprzezpółtorawieku–zupełnie
niemożliwe.HegemoniaTatarówtrwałanadal.
Kalitadziałałwwarunkachokropnych,takich,októrych
historiaPolskiczyinnychkrajównaZachodziewogóleniedaje
pojęcia.Nigdyniebyłpewienbezpieczeństwawłasnejgłowy,
musiałznosićupokorzenia,lawirować,prowadzićgręostrożną
izarazemniemiłosierną.Zdołałjednakosłabićbezpośredniwpływ
chananaswepaństwo.Osiągnął,żetradycyjnytytułwielkiego
księciawłodzimierskiego,któregoprzyznaniezależało
odTatarów,stałsięfaktyczniedziedzicznywrodziewładców
Moskwy.Dążyłdoskupieniajaknajwiększejilościziem,bogactw
orazwładzyicelswójurzeczywistnił.Dlapóźniejszejpolityki
moskiewskiejstworzyłrzecznajważniejszą–silnypunktoparcia,
odskocznięomożliwieustabilizowanychstosunkach
wewnętrznych.
PoobaleniuJawnutygłównąrolęnaLitwiezacząłgrać
największywjejdziejachtalentpolitycznyinajwybitniejsza
indywidualność–Olgierd.Jegobraciazachowaliswedziedziny,
Kiejstutdominowałwzachodniejpołacipaństwa.Znaczenietych
obuludzibyłotakprzeważające,żeLudwikKolankowskiokreślił
