Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
równieżwytłumaczeniem,żektośchciałdobrze,walczyłoniepodległość
Polski,awyszłojakzwykle.
Rozważaniaorodzajachetykiszczególnieważnesąwkontekściesto-
sunkówpolsko-rosyjskich,polsko-sowieckichczypolsko-pruskich/nie-
mieckich.Tunigdyniemożnapozwolićsobienamyślenieżyczeniowe,bo
czekanaskolejnaklęska.Trzebaakceptowaćrzeczywistośćgeopolityczną
taką,jakaonajest.Etykaodpowiedzialnościmusiabsolutniezdominować
etykęprzekonań.Ktowpolitycedziałapoto,byndaćświadectwo”jakimś
wartościom,tenzregułysprowadzanieszczęścianazbiorowość,wimieniu
którejwystępuje,idlatego,ostatecznierzeczbiorąc,postępujenieetycznie.
Politykmożekierowaćsiętylkoetykąodpowiedzialności-niekiedymusi
braćodpowiedzialnośćnawetzacudzeczyny.
WokresieodwielkiejwojnypółnocnejzpoczątkuXVIIIwiekuwłaściwie
dozakończeniadrugiejwojnyświatowejPolskastawałaprzedkoniecznością
cesjiczęściswegoterytorium,żebyutrzymaćniepodległość,względnienie
dopuścićdorezygnacjizsuwerenności.Mogłonawetchodzićopomniejsze-
niezakresuniepodległościalbooddaniepewnychuprawnieńprzysługujących
ztytułusuwerennościwceluutrzymaniadalszegoistnieniapaństwa.Łatwiej
wszakwsprzyjającychokolicznościachmiędzynarodowychodzyskaćutra-
coneterytoriumlubzrzucićograniczenianiepodległościczysuwerenności,
niżwalczyćoodbudowęutraconegopaństwa.Todylematy,którenależało
rozstrzygaćwramachetykiodpowiedzialności,pozostawiającnabokuetykę
przekonań.
OsobnąsprawądorozwiązaniawokresieistnieniaKsięstwaWarszaw-
skiego,apóźniejKrólestwaPolskiego,byłostworzenienowegoustrojuagrar-
negonawsipoprzezzniesieniepoddaństwa,wyrugowaniepańszczyznyoraz
uwłaszczeniechłopów.Beztegoniebyłomożliwościstworzeniawszechsta-
nowegonarodu.Totakżebyłazatemsprawasolidarnościnarodowejiele-
mentarnegointeresunarodowego.Tujednaketykaodpowiedzialnościzalos
zbiorowościprzegrałazeszlacheckimegoizmem;problemówwłościannie
rozwiązałypolskiewładzepaństwowe,uczyniłytogłównieczynnikiobce.
WPolscewreszciezazwyczajnierozumiesięsłówśw.Pawła,żewła-
dzaniebezkozerynosimiecz.Wkrytycznychsytuacjachetykaodpowie-
dzialnościnakazujezniegokorzystać,boniekiedytrzebaużyćsiływobec
współobywateli,jeślichcesięuniknąćwiększegonieszczęścia;zapobieżenie
temunieszczęściuwdostatecznysposóblegitymowałobyzachowanierzą-
dzących.Inaczejmogłobysięokazać,żePolacynienadająsiędorządzenia,
żepotrzebnyjestktoś,przeważnieobcyczynnik,ktopowiniennamirządzić.
6
